اقلیتهای جنسی و جنسیتی تحت آزار پزشکی گسترده برای تغییر گرایش یا هویت خود (فارسی، کوردی و تورکی)
شش رنگ، ۲۷ اردیبهشت ۱۴۰۲: متخصصان نظام بهداشت و درمان در ایران به طور گسترده اقلیتهای جنسی و جنسیتی را در معرض تغییر گرایش جنسی یا هویت جنسیتی شان قرار می دهند. گزارش “شکنجه در لباس درمان؛ آزار گسترده جامعه ال‌جی‌بی‌تی+ از طریق درمانهای اصلاحی در ایران” که شش رنگ به مناسبت ۱۷ ماه مه، روز جهانی علیه ال‌جی‌بی‌تی‌هراسی منتشر کرده نشان میدهد که روانشناسان و روانپزشکان تحت نظام حکومتی مبتنی بر تبعیض و خشونت علیه اقلیتهای جنسی و جنسیتی تبدیل به یکی از ابزارهای سرکوب این جامعه شده اند.
براساس نتایج این گزارش، از ۲۱۰ نفر از اقلیتهای جنسی و جنسیتی که از ۲۵ استان ایران در این تحقیق شرکت کردهاند، ۱۰۵ نفر یعنی ۵۰ درصد در معرض این درمانها قرار گرفتهاند که نزدیک به نیمی از آنها را کودکان (افراد زیر ۱۸ سال) تشکیل میدادند و از این میان ۴۵ نفر قربانی یک یا چند نوع از این درمانها شدهاند که بیش از یک سوم آنها کودک بوده‌اند. اکثریت آنها گفته‌اند که این تجربه غیرداوطلبانه و تحت اجبار بوده است.
درمانهای موسوم به درمانهای اصلاحی یا تبدیلی، روشهای درمان بیرحمانه، غیرانسانی و تحقیرآمیزی هستند که از آنها برای تغییر گرایش جنسی و یا هویت جنسیتی افراد همجنسگرا، دوجنسگرا، افراد ترنس و بیناجنسی استفاده می‌شود. این درمانها در چند سال گذشته در بسیاری از کشورهای دنیا ممنوع شده است.
براساس یافته‌های این تحقیق پزشکان برای تغییر گرایش جنسی و یا هویت جنسیتی اعضای این جامعه داروهای روان‌گردان تجویز می‌کنند. ۹ نفر از شرکت کنندگان این تحقیق تحت الکتروشوک قرار گرفتهاند. روان درمانی و رفتار درمانی نیز یکی از روشهای رایج بوده است که شامل تشویق یا اجبار به برقراری رابطه جنسی با فرد غیرهمجنس، انجام مناسک مذهبی، تغییر در نوع پوشش و تغییر رفتار در جامعه، قطع رابطه با شریک دلخواه، ازدواج، فاصله گرفتن از دوستان، دست کشیدن ازعلایق فردی مانند گوش دادن یا نواختن موسیقی و تماشای پورن به منظور تغییر احساسات جنسی می‌شده است.
در میان گروه‌های مختلف جامعه اقلیتهای جنسی و جنسیتی، مردان همجنسگرا و پس از آن زنان همجنسگرا بیشتر از سایر گروهها قربانی درمانهای اصلاحی شدهاند. پس از آن به ترتیب دوجنسگرایان، سپس افراد ترنس و بعد سایر گروهها قرار دارند. قربانیان اعلام کردهاند که در طی دوره درمانهای اصلاحی و یا پس از آن افسردگی، میل یا اقدام به خودکشی، اختلال در خواب، از دست دادن حافظه، لکنت زبان و چندین مورد دیگر از آثار مخرب را تجربه کردهاند.
شادی امین مدیر شبکه شش‌رنگ در این رابطه می‌گوید:”مطالعه برخی از روایت‌ها بسیار دردناک و نمایانگر بی‌پناهی این جامعه در مقابل نهادهای بهداشت و درمان است. جرم‌انگاری رابطه همجنسگرایانه عملا اعضای این جامعه را در مقابل قانون بسیار آسیب‌پذیر کرده و امکان هرگونه مقابله یا دفاعی را از آنها سلب میکند.“
گزارش “شکنجه در لباس درمان” نشان میدهد که خانواده و متخصصان نظام بهداشت و درمان در کنار یکدیگر و تحت تاثیر گفتمان دولتی بیشترین نقش را در تشویق یا اجبار اقلیتهای جنسی و جنسیتی به درمانهای اصلاحی داشتهاند. علاوه بر استفاده از روشهای درمانی بیرحمانه یا آزاردهنده، نزدیک به %۹۰ از افرادی که تحت درمانهای اصلاحی قرار گرفتهاند حین درمان و از سوی متخصصان، آزارهای کلامی و روانی، و بیش از ۶۰ درصد آنها رفتارهای اجباری و کنترلی را تجربه کردهاند. خشونت و آزار فیزیکی نیز توسط توسط ۳۰ درصد آنان گزارش شده است.
جمهوری اسلامی همواره در مجامع بین المللی استفاده از الکتروشوک و سایر روشهای درمانی اصلاحی علیه همجنسگرایان را انکار کرده اما نتایج این تحقیق نشان میدهد که این روش‌ها به طور گسترده در ایران استفاده می‌شوند. شش‌رنگ در سال ۱۳۹۷ نیز گزارشی مبتنی بر مطالعات میدانی منتشر کرده بود که نشان می‌داد مرکز درمانی روانشناسی و روانپزشکی با پشتوانه حمایتهای دولتی به شکنجه و آزار و اذیت اعضای جامعه ال‌جی‌بی‌تی+ برای تغییر گرایش جنسی و هویت جنسیتی آنان دست میزنند.
شادی امین میافزاید:”تهیه و انتشار این گزارشها و ارائه آن به نهادهای بین‌المللی و اعمال فشار سیاسی به جمهوری اسلامی از یکسو و از سوی دیگر تلاش برای پاسخگو کردن آن عدهای از پزشکان و روانپزشکان و روانشناسان که در مراوده با نهادهای علمی غربی هستند، بایستی در دستور کار سازمانهای حقوق بشری قرار گیرد.”
در جمهوری اسلامی هر نوع رابطه جنسی با همجنس جرم و مستوجب مجازات‌هایی از شلاق تا اعدام است. آگاهی رسانی درباره گرایش جنسی هویت جنسیتی یا حقوق بشر جامعه ال‌جی‌بی‌تی+ می تواند تحت عنوان مجرمانه افساد فی الارض طبقه بندی شود که مجازات اعدام در بردارد. در چنین بستری نظام بهداشت روان به شکلی گسترده از لحاظ آماری و جغرافیایی گرایش به همجنس و هویتهای جنسی متفاوت را بیماری‌انگاری میکند. به این ترتیب، نهاد سلامت و متخصصان حوزه روانشناسی و روانپزشکی که قرار بوده مرجعی معتمد و التیامبخش برای جامعه ال‌جی‌بی‌تی+ باشند، خود به منبعی برای خشونت و آزار این جامعه بدل شدهاند.
شش‌رنگ (شبکه لزبین‌ها و ترنسجندرهای ایرانی)
گزارش را در اینجا بخوانید.
جینسی و جینسیتی آزینلیق‌لار، جینسی یؤنلیم و کیملیک‌لرینی دییشمک اوچون گئنیش طیببی اذیت آلتیندا
شش‌رنگ، ۲۷ اردیبهشت ۱۴۰۲: ایران‌دا ساغلیق سیستمی متخصیص‌لری، جینسی و جینسیتی آزینلیق‌لاری گئنیش بیر سویه‌ده جینسی یؤنلیم یا جینسیتی کیملیک‌لرینی دییشمک زوروندا بوراخماقدالار. شش‌رنگ‌ین ۱۷ می موناسیبتینه، ل‌گ‌ب‌ت+ توپلومونا قارشی بین‌الخالق فوبیا گونونده، یایینلادیغی ساغلیق پالتاریندا ایشکنجه؛ ایران‌دا دوزلتیجی تداوی آدی آلتیندا ل‌گ‌ب‌ت+ توپلومونو گئنیش سویه‌ده اذیت ائتمک راپورو، جینسی و جینسیتی آزینلیق‌لارا قارشی شیددت و آیری‌سئچکیلیگه دایانان حؤکومتین آلتیندا اولان پیسخولوق‌لار و پیسخی‌آتریلار، بو توپلومو باسدیرمانین بیر وسیله‌سی اولموش‌لار.
بو راپورون نتیجه‌لرینه گؤره، ایرانین ۲۵ ایالتیندن بو آراشدیرمایا قاتیلان ۲۱۰ جینسی و جینسیتی آزینلیقا عایید شخصدن، ۱۰۵ نفر، یانی ۵۰ فاییزی بو تداوی‌لره معروض قالمیش‌لار کی اونلارین یاریسینا یاخین اوشاق (۱۸ یاش آلتی) دیر و بو تداوی‌لرین بیر یا بیر نئچه‌سی‌نین مغدورو اولان‌لاردان ۴۵ نفری، یانی اوجدن بیریندن چوخو، اوشاق ایدی‌لر. اونلارین چوخونلوغو بو تجروبه‌نین ایستمه‌دن و زور آلتیندا اولدوغونو بیان ائتمیش‌لر.
دییشدیریجی و یا دؤنوشدوروجو تداوی‌لر آدی ایله تانینان بو تداوی‌لر، قئیری اینسانی، آشاغیلاییجی و قددارجا تداوی متدلاریدیر کی ائشجینسل‌لرین، بی‌سکسوال‌لارین، ترنس شخص‌لرین و اینترسکس‌لرین جینسی یؤنلیمی و یا جینسیتی کیملیگینی دییشدیرمک اوچون قول‌لانیلماقدادیر. بو تداوی‌لار سون ایل‌لرده بیر چوخ دونیا اؤلکه‌سینده یاساقلانمیشدیر.
بو آراشدیرمانین الده ائتدیگی معلوماتا گؤره حکیم‌لر بو توپلومون جینسی یؤنلیمی و جینسیتی کیملیگینی دییشدیرمک اوچون پیسخوآکتیو درمان‌لار وئرمکده‌لر. بو آراشدیرمایا قاتیلان ۹ نفره الکتروشوک وئریلمیش. قئیری‌همجینس ایله جینسی موناسیبت قورماق، مذهبی مراسیملره قاتیلماق، توپلومدا گئییم و داورانیش طرزینی دییشمک، ایسته‌دیگی پارتنر ایله ایرتیباطی کسمک، ائولنمک، دوست‌لاردان اوزاقلاشماق، جینسی حیس‌لرین دییشمه‌سی اوچون موسیقی‌یه قولاق آسماق و یا پورنا باخماق کیمین شخص حُبی‌لردن ال چکمک کیمین پیسیخی و داورانیش تداویسی ده یایقین بیر متد اولاراق اویقولانماقدادیر.
جینسی و جینسیتی آزینلیق‌لار توپلومو ندا فرقیلی قوروپ‌لار آراسیندا، ائشجینسل ارکک‌لر و اونلاردان سونرا لزبین قادین‌لار دیگر قوروپ‌لاردان داها چوخ دییشدیریجی تداوی‌لره معروض قالمیش‌لار. اونلاردان سونرا سیرایلا بی‌سکسوال‌لار، ترنس شخص‌لر و باشقا قوروپ‌لار یئر آلماقدالار. مغدورلار دییشدیریجی تداوی سوره‌سینده ویا اوندان سونرا دپرسیون، اینتیحار میلی، یوخلاماقدا پوزقونلوق، یادداشی الدن وئرمک، دیلین توتولماسی و بیر نئچه باشقا ییخیجی عارضه‌لر تجروبه ائتمیش‌لر.
شادی امین شش‌رنگ شبکه‌سی‌نین مودورو بونونلا علاقه‌لی دئییر: «بعضی روایت‌لری اوخوماق چوخ آجی وئریجی و بو شخص‌لرین ساغلیق اورقان‌لارینا قارشی نه قدر عاجیزلیگینی گؤسترمکده‌دیر. ائشجینسل موناسیبتی‌نین کیریمینالیزه ائدیلمه‌سی عملده بو توپلومون عضولرینی قانون قارشیسیندا حساس بیر وضعیته گتیریب و هر نوع مودافیعه و موقابیله گوجونو اونلاردان آلمیش».
ساغلیق پالتاریندا ایشکنجه راپورو عاییله و ساغلیق سیستمین متخصیص‌لری‌نین بیر بیرلری‌نین یانیندا و دولتی سؤیلمین تاثیری آلتیندا، جینسی و جینسیتی آزینلیق‌لاری دییشدیریجی تداوی‌لره تشویق ائتمکده اَن چوخ رولو اوینادیقلارینی گؤسترمکده‌دیر.
ضرر وئریجی و قددارجا تداوی‌لرین یانیندا، دییشدیریجی تداوی‌لره معروض قالان شخص‌لرین ۹۰ فاییزی، تداوی سوره‌سینده متخصیص‌لر طرفیندن، پیسیخی و سؤزلو شیددت گؤرموش‌لر و اونلارین ۶۰ فاییزی ایجباری و کنترل ائدیجی داورانیش‌لار تجروبه ائتمیش‌لر. فیزیکی شیددن ده اونلارین ۳۰ فاییزی طرفیندن بیلدیریلمیش.
جمهوری اسلامی هر زامان بین‌الخالق ساحه‌لرده ائشجینسل‌لره اویقولانان الکتروشوک و باشقا دییشدیریجی تداوی متدلارینی اینکار ائتمیش. اما بو آراشدیرما بو متدلارین گئنیش بیر سویه‌ده قول‌لانیلدیغینی گؤسترمکده‌دیر. شش‌رنگ ۱۳۹۷ده ده یایینلادیغی ساحه چالیشماسی‌نا دایانان بیر راپوردا، پیسخولوژیک و پیسخیآتری تداوی مرکزلری، دولتی دستکلره دایاناراق، جینسی یؤنلیم و جینسیتی کیملیگی دییشمک اوچون ل‌گ‌ب‌ت+ توپلومونون عضولرینی ایشکنجه و اذیت ائتدیک‌لرینی گؤسترمکده‌یر.
شادی امین علاوه ائدیر: بو راپورلاری حاضیرلاییب یایینلاماق و اونلاری بین‌الخالق اورقانلارا ایرائه ائتمک و جمهوری اسلامی‌یه سیاسی باسقی اویقولاماق بیر طرفدن و باشقا طرفدن باتی‌نین علمی اورقانلاری ایله ایرتیباطدا اولان پیسخولوق‌لار، تراپیست‌لر و حکیم‌لری جاواب وئرمک زوروندا بوراخماق، اینسان حقوق‌لاری تشکیلات‌لارینین ایش باشلیق‌لاریندان بیری اولمالی‌دیر.
جمهوری اسلامی‌دا هر نوع هم‌جینس ایله جینسی موناسیبت جرم ساییلماقدا و قامچی و اعداما قدر موجازاتی وار. جینسی یؤنلیم یا جینسیتی کیملیک و یا ل‌گ‌ب‌ت+ توپلومونون اینسان حقوق‌لاری حاقدا معلوماتلاندیرماق، یئر اوزونده فساد ائتمک آدی آلتیندا اعداما قدر جزا آلماقدادیر. بئلنچی بیر اورتام‌دا پیسیخی ساغلیق مرکزلری گئنیش بیر سویه‌ده جغرافیایی و استاتیستیکا اولاراق جینسی یؤنلیم و فرقیلی جینسیتی کیملیک‌لری خسته‌لیک آلتیندا کاتئقوری‌لشدیرمکده‌دیر. بئله‌لیکله ساغلیق اورقانلاری و پیسیخی و پیسخیآتری ساحه‌‌نین متخصیص‌لری کی ل‌گ‌ب‌ت+ توپلومو اوچون گوونیلیر بیر مرکز اولمالاری گرکیردی، اؤزلری بو توپلومو اذیت ائتمک و شیددت گؤسترمک قایناغی حالینه گلمیش‌لر.
شش‌رنگ (ایرانلی لزبین‌لر و ترنس‌جندرلر شبکه‌سی)
راپورو بوردان اوخویون.
کەمینە سێکسی و جێندەرییەکان لە ژیر هەراسان کردنی پزیشکی بەرفراواندان بۆ گۆڕینی ئاڕاستە یان هاوتەریبکردن
شەش ڕەنگ، ٢٧ی گوڵانی ١٤٠٢: شارەزایانی سیستەمی تەندروستی و چارەسەر لە ئێران بە شێوەیەکی بەرفراوان کەمایەتییە جنسی و جێندەرییەکان بەرەو گۆڕانی ئاراستەی سێکسی یان ناسنامەی جێندەری خۆیان دەخەنە ڕوو. ڕاپۆرتی “ئەشکەنجەدان لە بەرگی چارەسەر؛ هەراسانکردنی بەربڵاوی کۆمەڵگەی ال‌جی‌بی‌تی+ لە ڕێگەی چارەسەری چاکسازی لە ئێران” کە لەلایەن شەش ڕەنگەوە بە بۆنەی ١٧ی ئایار، ڕۆژی جیهانی بەرەنگار بوونەوە لەگەڵ هۆمۆفۆبیا بڵاوکراوەتەوە، نیشان دەدات کە پسپۆڕانی دەروونناس و پزیشکانی دەروونی لە ژێر سیستەمێکی حکومیدا کە لەسەر بنەمای… هەڵاواردن و توندوتیژی بەرامبەر کەمینەکان سێکس وجێندیری بوونەتە یەکێک لە ئامرازەکانی ستەم لەم کۆمەڵگایەدا.
بە پێی ئەنجامی ئەم ڕاپۆرتە، لە کۆی ٢١٠ کەس لە کەمینە سێکسی و جێندەرییەکان کە لە ٢٥ پارێزگای ئێرانەوە بەشداریان لەم توێژینەوەیەدا کردووە، ١٠٥ کەس واتە ٥٠٪ بەرکەوتەی ئەو چارەسەرانە بوون و نزیکەی نیوەیان منداڵن واتا ژێر ١٨ ساڵن ( و٤٥ کەسەدا قوربانی جۆرێک یان چەند جۆرێک لەم چارەسەرانە بوون، زیاتر لە یەک لەسەر سێیان منداڵ بوون. زۆرینەیان دەیانگوت ئەم ئەزموونە بێ ئیرادە و زۆرەملێ بووە.
ئەو چارەسەرانەی کە بە چارەسەری چاکسازی یان گۆڕانکاری ناسراون، شێوازی چارەسەری دڕندە و نامرۆڤانە و ڕیسواکەرن کە بەکاردەهێنرێن بۆ گۆڕینی ئاراستەی سێکسی یان ناسنامەی ڕەگەزی هاوڕەگەزخوازان، دووڕەگەزخواز، ترانس و ئینتەرسێکس. ئەم چارەسەرانە لە چەند ساڵی ڕابردوودا لە زۆرێک لە وڵاتان قەدەغە کراون.
بە پشتبەستن بە دەرئەنجامەکانی ئەم توێژینەوەیە، پزیشکان دەرمانی دەروونی بۆ گۆڕینی ئاراستەی سێکسی یان ناسنامەی ڕەگەزی ئەندامانی ئەم کۆمەڵگەیە دەنووسن. ٩ لە بەشداربووانی ئەم توێژینەوەیە تووشی شۆکی کارەبایی بوون. هەروەها چارەسەری دەروونی و ڕەفتاریش یەکێک بووە لەو شێوازە باوانەی کە بریتین لە هاندان یان ناچارکردن بۆ سێکسکردن لەگەڵ کەسێکی ڕەگەزی بەرامبەر، ئەنجامدانی ڕێوڕەسمی ئایینی، گۆڕینی جۆری جل و بەرگ و گۆڕینی ڕەفتار لە کۆمەڵگادا، جیابوونەوە لەگەڵ هاوبەشی دڵخواز، هاوسەرگیری، دوورکەوتنەوە لە هاوڕێیان، وازهێنان لە بەرژەوەندییە کەسییەکان وەک گوێگرتن یان ژەنینی مۆسیقا و سەیرکردنی پۆرن بووەتە ڕێگەیەک بۆ گۆڕینی هەستی سێکسی.
لە نێو گروپە جیاوازەکانی کەمینە سێکسی و ڕەگەزییەکاندا، پیاوانی هاوڕەگەزخوازو دواتر ژنانی هاوڕەگەزخواز زیاتر لە گروپەکانی دیکە بوونەتە قوربانی چارەسەری چاکسازی. دوای ئەوە دووڕەگەزەکان هەن، پاشان کەسانی ترانس و دواتر گروپەکانی تر. قوربانییەکان ڕایانگەیاندووە کە تووشی خەمۆکی، بیرۆکە یان هەوڵی خۆکوشتن، تێکچوونی خەو، لەدەستدانی بیرەوەری، قەلەقی و چەندین کاریگەریی زیانبەخشی دیکە بوون لە کاتی چارەسەری چاکسازی یان دوای چارەسەرکردن.
شادی ئەمین، بەڕێوەبەری تۆڕی شەش ڕەنگ لەم بارەوە دەڵێت: خوێندنەوەی بەشێک لە گێڕانەوەکان زۆر بە ئازارە و بێدەسەڵاتی ئەم کۆمەڵگایە لە بەردەم دامەزراوەکانی چاودێری تەندروستیدا نیشان دەدات لەبەردەم یاسادا لاوازن و ئەگەری هەر ڕووبەڕووبوونەوەیەک یان بەرگرییەک. لێیان دەسەنێتەوە.”
ڕاپۆرتی “ئەشکەنجەدان لە جلوبەرگی چارەسەر”دا دەریدەخات کە پیشەییەکانی خێزان و سیستەمی چاودێری تەندروستی، پێکەوە لەگەڵ یەکتر و لەژێر کاریگەری گوتاری حکومەتدا، گەورەترین ڕۆڵیان هەبووە لە هاندان یان ناچارکردنی کەمینە سێکسی و جێندەرییەکان بۆ ئەنجامدانی چارەسەری چاکسازی. جگە لە بەکارهێنانی شێوازی چارەسەری دڕندانە یان بێزارکەر، نزیکەی ۹۰%ی ئەو کەسانەی چارەسەری چاکسازییان بۆ کراوە، لە کاتی چارەسەرکردن و لەلایەن کەسانی پسپۆڕەوە تووشی ئازاردانی زارەکی و دەروونی بوون و زیاتر لە ۶۰%یان تووشی ڕەفتاری زۆرەملێ و کۆنترۆڵکەر بوون. هەروەها توندوتیژی و دەستدرێژی جەستەیی لەلایەن ۳۰%یانەوە تۆمارکراوە.
کۆماری ئیسلامی هەمیشە لە کۆڕبەندە نێودەوڵەتییەکاندا بەکارهێنانی ئەلکترۆشۆک و شێوازەکانی تری چارەسەری چاکسازی لە دژی هاوڕەگەزخوازان ڕەتدەکاتەوە، بەڵام دەرئەنجامی ئەم لێکۆڵینەوەیە دەریدەخات کە ئەو شێوازانە لە ئێراندا بەشێوەیەکی بەرفراوان بەکاردەهێنرێن. شەش ڕەنگ لە ساڵی ۲۰۱۷ ڕاپۆرتێکی لەسەر بنەمای توێژینەوە مەیدانییەکان بڵاوکردەوە، کە تێیدا دەرکەوت سەنتەری چارەسەری دەروونی بۆ کۆمەڵگای پەلکەزێرینە حکومەت پاڵپشتی دەکات ، ئەشکەنجەدان و هەراسانکردنی ئەندامانی کۆمەڵگە و گۆڕینی ئاراستەی سێکسی و ناسنامەی ڕەگەزیی تێدا بەرچاوە، .
شادی ئەمین دەشڵێت: “ئامادەکردن و بڵاوکردنەوەی ئەو ڕاپۆرتانە و خستنەڕوویان بۆ دامەزراوە نێودەوڵەتییەکان و گوشاری سیاسی لەسەر کۆماری ئیسلامی لەلایەک و لەلایەکی دیکەشەوە هەوڵدان بۆ لێپرسینەوە لەو پزیشک و پزیشکی دەروونی و دەروونناسانەی کە مامەڵە لەگەڵ دامەزراوە زانستییەکانی ڕۆژئاوا دەکەن”. .پێویستە لە کارنامەی ڕێکخراوەکانی مافی مرۆڤدا بێت”.
لە کۆماری ئیسلامیدا هەر جۆرە پەیوەندی سێکسی لەگەڵ هاوڕەگەزدا تاوانە و بە قامچی تا ئێعدام سزا دەدرێت. هۆشیارکردنەوەی خەڵک سەبارەت بە ئاراستەی سێکسی، ناسنامەی ڕەگەزی یان مافی مرۆڤی کۆمەڵگەی پەلکەزێرینە دەتوانرێت لە ژێر سەردێڕی تاوانکاری گەندەڵی لەسەر زەوی پۆلبەندی بکرێت کە سزای لەسێدارەدانی لەسەرە. لە چوارچێوەیەکی وەهادا، سیستەمی تەندروستی دەروونی بە شێوەیەکی بەرفراوان، لە ڕووی ئاماری و جوگرافییەوە، ئاراستەی هاوڕەگەزخوازی و ناسنامەی جێندیری جیاواز دەستنیشان دەکات. بەم شێوەیە دامەزراوەی تەندروستی و شارەزایانی بواری دەروونناسی و دەروونی، کە بڕیار بوو دەسەڵاتێکی جێی متمانە و بروا بۆ کۆمەڵگەی پەلکەزێرینە بن، خۆیان بوونەتە سەرچاوەی توندوتیژی و هەراسانکردن بۆ ئەم کۆمەڵگایە.
شەش ڕەنگ تۆری لێزبینەکان و ترەنس جێندێرەکانی ئیران.
ڕاپۆرتەکە لێرە دا بخوێنەوە
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.