درمان گرایش به هم‌جنس و شکنجه پزشکی(۱)؛ ممنوعیت شکنجه در فضاهای درمانی

به بهانه انتشار گزارش تحقیقی جدید شش‌رنگ تحت عنوان «تغییر همجنس‌گرایان از راه درمان‌های بی‌رحمانه، غیرانسانی و تحقیرآمیز در ایران افزایش یافته است‎» همزمان با ۲۷ اردیبهشت ۹۷ (۱۷ ماه مه ۲۰۱۸)، طی چند مطلب با توجه به تحقیق جنسیت X به بحث درمان گرایش به همجنس و شکنجه پزشکی خواهیم پرداخت.
در بخش اول از این مجموعه به اصل ممنوعیت شکنجه و سایر رفتارهای بی‌رحمانه، غیرانسانی و تحقیرآمیز می پردازیم.

درمان گرایش به هم‌جنس و شکنجه پزشکی(۱)؛

ممنوعیت شکنجه و سایر رفتارهای بی‌رحمانه، غیرانسانی یا تحقیرکننده در فضاهای درمانی

درمان‌های ترمیمی (درمان‌های اصلاحی یا بیزاری‌درمانی یا تبدیل‌درمانی بر روی گرایش جنسی و هویت جنسیتی) هنگامی که بدون رضایت آگاهانه و آزادانه فرد تجویز یا اعمال شوند، ناقض اصل ممنوعیت شکنجه و دیگر رفتارهای بی‌رحمانه، غیرانسانی و تحقیرکننده هستند.
ماده هفتم میثاق بین‌المللی حقوق مدنی-سیاسی عنوان می‌کند که “هیچ کس نباید مورد شکنجه یا رفتار و مجازات خشونت‌آمیز‌، غیرانسانی یا تحقیرکننده قرار گیرد”. به‌ویژه، هیچ کس نباید بدون رضایت آزادانه‌اش محبور به آزمایش‌های علمی و پزشکی شود.”
رضایت زمانی معتبر است که “به شکلی داوطلبانه، یعنی بدون اجبار، اعمال نفوذ ناروا، یا ارائه نادرست اطلاعات حاصل شود.” اجبار و اعمال نفوذ ناروا شامل “وضعیت فشار و شکنجه” و “شرایطی است که تحت آن‌ها بیمار درمی‌یابد که مخالفت با درمان ممکن است پیامدهای ناخوشایندی برایش داشته باشد.” حق رضایت زمانی نقض می‌شود که دولت‌ها افراد هم‌جنس‌گرا و ترنس را مجبور کنند که میان حق امتناع از درمان پزشکی و حق برخورداری از برابری، زندگی خصوصی و به رسمیت شناخته شدن آن هویت جنسیتی و گرایش جنسی که خود را با آن تعریف می‌کنند دست به انتخاب بزنند.
در سال ۲۰۰۱ گزارشگر ویژه شکنجه در مورد گزارش‌هایی که نشان می‌داد هم‌جنس‌گرایان و ترنس‌جندرها “به خاطر گرایش جنسی و هویت جنسیتی‌شان وادار به درمان‌هایی از قبیل تراپی با شوک الکتریکی و دیگر انواع “بیزاری‌درمانی” شده‌اند که بنا به گزارش صدماتی جسمانی و روحی به بار آورده‌اند” اظهار نگرانی کرد. او خاطرنشان کرد که سازمان بهداشت جهانی در سال ۱۹۹۲ هم‌جنس‌گرایی را از دسته‌بندی بین‌المللی خود از بیماری‌ها (ICD-10) حذف کرده است و در ادامه،‌ درمان‌های اجباری در راستای معالجه هم جنس‌گرایان را به‌عنوان اقداماتی بی‌رحمانه، غیرانسانی و تحقیرکننده محکوم کرد.
در سال ۲۰۱۳ گزارشگر ویژه شکنجه نگرانی خود را در مورد “بدرفتاری هم‌جنس‌گراستیزانه از سوی متخصصان سلامت” تکرار کرد، که به باور او این شامل “گستره‌ای از روش‌های اجباری همچون عقیم‌سازی، ‌معاینات اجباری مقعدی تحت حمایت دولت برای پیگرد فعالیت‌های مشکوک به هم‌جنس‌گرایی،‌ و معاینات خشونت‌آمیز بکارت توسط ارائه‌دهنگان مراقبت‌های بهداشتی، هورمون‌تراپی،‌ و جراحی‌های نرمال‌ساز دستگاه تناسلی، تحت لوای به اصطلاح “درمان‌های ترمیمی” است. گزارشگر ویژه شکنجه عنوان کرده است که “این روش‌ها به ندرت ضرورت پزشکی دارند و ممکن است باعث ایجاد زخم،‌ از بین بردن حس جنسی، درد، بی‌اختیاری و افسردگی مادام‌العمر شوند. به‌علاوه، این روش‌ها به‌عنوان اموری غیرعلمی، بالقوه مضر، و تقویت‌کننده باورهای نادرست مورد نقد قرار گرفته‌اند.”
این درمان‌ها با تعریف رفتار خشونت‌آمیز، غیرانسانی و تحقیرآمیز که در ماده شانزدهم کنوانسیون منع شکنجه بیان شده مطابقت دارند، چرا که “موجب رنج جسمی و روحی شدیدی می‌شوند که در تمام موارد توجیه‌ناپذیر است.”
این اعمال افزون بر اینکه خشونت‌آمیز، غیرانسانی و تحقیرآمیز هستند،‌ ممکن است در برخی موارد از آستانه اذیت و آزار فراتر روند و مصداق شکنجه شوند. ماده یکم کنوانسیون منع شکنجه، شکنجه را این‌گونه تعریف می‌کند: “هرگونه عملی که بوسیله آن درد یا رنج شدید جسمانی یا روانی عامدانه به فردی تحمیل شود، برای اهدافی چون گرفتن اعتراف یا اطلاعات از او یا یک شخص ثالث،‌ مجازات او برای کاری که خودش یا یک فرد ثالث مرتکب شده یا مظنون به ارتکاب آن هستند، تهدید و مجبور کردن او یا یک شخص ثالث،‌ یا هر برخورد تبعیض‌آمیز دیگر‌،‌ وقتی چنان درد یا رنجی از سوی یک مقام دولتی یا رسمی و یا با تشویق و رضایت آن‌ها اعمال شود.”
ضمن اینکه به کار بردن معیار درد یا رنج شدید معنای نسبتا واضحی دارد، به زعم گزارشگر ویژه شکنجه،‌ زمانی که درمان‌های خودسرانه و برگشت‌ناپذیر و بدون رضایت بیماری که به گروه‌های حاشیه‌ای و آسیب‌پذیر تعلق دارد عملی می‌شوند،‌ معیار تعمد به طور ضمنی محقق شده است.

به تخلیص از مقدمه کتاب جنسیت X، شادی امین (صفحه ۶۶ الی ۷۰)

مرتبط:
تغییر همجنس‌گرایان از راه درمان‌های بی‌رحمانه، غیرانسانی و تحقیرآمیز در ایران افزایش یافته است‎
https://6rang.org/11121/