بررسی ادواری وضعیت حقوق بشر ایران، فرصتی برای برجسته کردن نقض حقوق همجنسگرایان و ترنسجندرها
عدالت برای ایران، ۱۸ مهر ۱۳۹۳: “آنچه در ایران اتفاق می‌افتد برخورد معالجه‌ای با گرایش جنسی و هویت جنسیتی است.” شادی امین، که سازمان عدالت برای ایران را در اجلاس مقدماتی بررسی ادواری وضعیت حقوق بشر ایران نمایندگی می‌کرد، ضمن اعلام این موضوع گفت: “همجنسگرایان و ترنسجندرها، به خصوص آنها که ظاهر و رفتارشان با معیارهای فرهنگی مربوط به زنانگی و مردانگی مطابقت ندارد، اغلب ناگزیرند بین زندگی در هراس از آزار و اذیت، خشونت خانوادگی، اجتماعی و قضایی و بازداشت از سوی پلیس و بسیج از یک سو؛ و یا شناخته شدن به عنوان یک فرد مبتلا به اختلال هویت جنسیتی و وارد روند تغییرجنسیت که مستلزم عقیم شدن و انجام عملهای مختلف است٬ دست به انتخاب بزنند.”
در این اجلاس که روز چهارشنبه، ۱۶ مهر، در شهر ژنو و با حضور نمایندگان کشورهای مختلف برگزار شد، وی با اشاره به نتایج تحقیق مشترک عدالت برای ایران و ۶رنگ، که در خرداد امسال منتشر شد، توضیح داد که چگونه روانشناسان و روانپزشکان، با تجویز داروهای روانگردان، الکتروشوک و رفتاردرمانی، سعی در معالجه گرایش جنسی مراجعان خود و تبدیل آنها به افراد غیرهمجنسگرا دارند.
او همچنین در بخشی از صحبتهای خود، به عنوان یک مثال از برخورد معالجه‌ای با گرایش‌های جنسی و هویت‌های جنسیتی متفاوت و همینطور نفرت‌پراکنی مسئولان دولتی علیه همجنسگرایان، بخشی از مصاحبه تلویزیونی محمدجواد لاریجانی، رییس ستاد حقوق بشر قوه قضاییه را نشان داد که در آن می‌گوید: ” در نظام ما مساله همجنس‌بازی یک مرض است؛ یک مرض بسیار بدی است. بنابراین، تشکیل تجمعات و تبلیغش و امثال اینها کاملا خلاف است، قوانین بسیار محکمی داریم، باهاش برخورد می‌کنیم.اما از لحاظ فردی، کتک زدن و آزار و اذیت را هم درست نمی‌دانیم. این یک مریضی است که باید معالجه شود. و این را باید تحت مراقبت‌های ویژه روانی، حتی گاهی جسمی و بیولوژیک قرار داد. و باهاشون برخورد معالجه‌ای داشته باشیم.”
شادی امین در پایان، از نمایندگان کشورهای مختلف خواست تا برعکس دفعه پیش که تنها سه توصیه، در بین بیش از ۲۰۰ توصیه به ایران در زمینه حقوق همجنسگرایان و ترنسجندرها شده بود، این بار توصیه‌های بیشتر و مشخصی را به دولت ایران ارائه کنند؛ و از جمله به ایران توصیه کنند تا علاوه بر لغو مجازات اعدام و جرم زدایی از روابط جنسی غیردگرجنسگرا و منع شکنجه و آزار افراد به دلیل گرایش جنسی یا هویت جنسیت، یک قانون مشخص برای تغییر جنسیت، براساس استانداردهای بین‌المللی وضع کند و افراد ترنسکسوال را از حمایت‌های حقوقی به خصوص در زمینه حق سلامت و باروری، حق آموزش، حق اشتغال برخوردار کند و جراحانی را که عملهای تغییر جنسیت را بدون اطلاع یا مراقبت کافی انجام می‌دهند، تحت پیگرد قرار دهد. وی همچنین تصریح کرد: “هرچند ما می‌دانیم با ارائه توصیه‌هایی از سوی کشورها به جمهوری اسلامی درباره رعایت حقوق همجنسگرایان و ترنسجندرها، تغییر یک شبه یا معجزه اتفاق نخواهد افتاد اما استفاده از پلاتفرم بررسی ادواری وضیعت حقوق بشر بسیار مهم است. برای ما، به عنوان جامعه همجنسگرا و ترنسجندر، هر توصیه‌ای به دولت ایران فرصتی برای برای برجسته کردن موضوع و قدرتمند کردن این جامعه در داخل ایران است. صحبت از از مسائل مربوط به همجنسگرایان و ترنسجندرها، یک تابو است و هیچکس اجازه ندارد در ایران درباره آن صحبت کند. به همین دلیل ما فکر می‌کنیم هر توصیه‌ای می تواند این امکان را به ما بدهد تا در چهارسال آینده درباره اش صحبت کنیم و بر عملکرد دولت ایران نظارت کنیم.”
بررسی ادواری وضعیت حقوق بشر(Universal Periodic Review-UPR)، یک سازوکار مهم سازمان ملل است که در چارچوب آن، همه کشورها موظفند هر چهار سال یک بار گزارش درباره وضعیت حقوق بشر خود به جامعه جهانی ارائه کنند و در یک جلسه، که در مقر شورای حقوق بشر سازمان ملل برگزار می‌شود، تمامی کشورهای دیگر، در زمینه‌های مختلف، توصیه‌هایی به کشور تحت بررسی ارائه می‌دهند. آن کشور، در نهایت، اعلام خواهد کرد کدام توصیه ها را می پذیرد و کدام را رد می کند. پذیرش توصیه ها به این معناست که آن کشور، موظف است در چهارسال آینده، آنها را اجرایی کند. در اولین دور بررسی ادواری وضعیت حقوق بشر ایران که در ۴ اسفند ۱۳۸۸ برگزار شد، از میان ۲۱۲ توصیه کشورهای مختلف، ایران خود را متعهد به اجرای ۱۲۶ توصیه کرد. با گذشت چهار سال از آن زمان و نزدیک شدن به زمان دور دوم بررسی ادواری وضعیت حقوق بشر ایران، کشورهای مختلف مشتاق هستند بدانند تا چه اندازه و در چه حوزه هایی در وضعیت حقوق بشر ایران تغییری حاصل شده است. آنها همچنین می‌خواهند بدانند سازمانهای حقوق بشری غیردولتی و مستقل، چه مسائلی را مطرح می‌کنند تا براساس مجموعه‌ای از اطلاعات، در روز ۹ آبان امسال و در اجلاسی که به دقت از سوی جامعه بین‌المللی تعقیب می‌شود، از دولت ایران در زمینه تعهدات قبلی‌اش پاسخ بخواهند و توصیه‌های تازه خود را به دولت ایران ارائه کنند.
امسال، از میان بیش از ۳۰ سازمان غیردولتی که در مورد وضعیت حقوق بشر ایران گزارش داده بودند، تنها ۶ سازمان انتخاب شده بودند تا در یک جلسه یک ساعته، نمایندگان کشورهای مختلف را درباره وضعیت حقوق بشر در حوزه های مختلف مطلع سازند و به آنها بگویند که چه توصیه‌هایی به دولت ایران بکنند. در این اجلاس مقدماتی که چهارشنبه ۱۶ مهردر ژنو برگزار شد، نمایندگان ۳۴ کشور به علاوه یک نماینده از اتحادیه اروپا حضور داشتند. جمهوری اسلامی ایران نیز سه نماینده به این اجلاس فرستاده بود که از ارائه هرگونه اظهار نظری در پایان اجلاس خودداری کردند.
در این اجلاس، ابتدا دکتر عبدالکریم لاهیجی، رییس فدراسیون بین المللی جوامع حقوق بشر (FIDH)، با تذکر این نکته که وضعیت حقوق بشر در ایران پس از روی کار آمدن رییس جمهور جدید، بهتر نشده گفت: “آقای روحانی گفته که هیچ خبرنگاری در زندان نیست ولی این راست نیست. همه روزنامه‌نگاران در زندان، یا به دلیل اینکه چیزی گفته‌اند و یا به دلیل اینکه چیزی نوشته‌اند، در زندان هستند.” وی تاکید کرد که برای بهبود وضعیت حقوق بشر در ایران هیچ راهی جز نگه داشتن فشار بین المللی روی ایران نیست.
پس از آن، محمود امیری مقدم به نمایندگی ائتلاف بین المللی علیه مجازات مرگ، با نشان دادن نمودارها و جداول مختلف، توضیح داد که چگونه آمار اعدام ها و همچنین اعدام های در ملاءعام به طور فزاینده بالا رفته است. وی همچنین گفت با اینکه ایران در دور قبلی بررسی ادواری قول داده بود که اعدام نوجوانان را ملغی کند، در چهارسال گذشته حداقل ۲۰ نوجوان اعدام شده اند که ۱۱ تا از آنها فقط در سال جاری اتفاق افتاده است. وی در پایان از دولت ها خواست تا به دولت ایران توصیه کنند از اجرای اعدام در ملاء عام خودداری کند.
امید معماریان، به نمایندگی از کمپین بین المللی حقوق بشر، سخنران بعدی این اجلاس بود که به گزارشی که دولت ایران در زمینه اجرای توصیه های کشورها در چهار سال گذشته ارائه داده است پرداخت و گفت: علیرغم عدم همکاری ایران با بیشتر ساز و کارهای حقوق بشری سازمان ملل، مانند گزارشگر ویژه وضعیت حقوق بشر در ایران، این کشور همواره گفته است که با ساز وکار بررسی ادواری وضعیت حقوق بشر همکاری می کند. اما گزارش ایران نشان می دهد چگونه این کشور نتوانسته به موارد مهم نقض حقوق بشر از جمله اقلیت ها و آزادی بیان بپردازد. وی همچنین تصریح کرد: “خیلی ها فکر می کردند وقتی حسن روحانی قدرت را در دست بگیرد، چون وعده هایی درباره تغییر داده بود، رویکرد متفاوتی به مساله حقوق بشر خواهد داشت. اما گزارش ایران وضعیت کاملا متفاوتی را نشان می دهد. مثلا در گزارش آمده که اقلیت ها از حق آموزش برخوردارند در حالی که به عنوان مثال بسیاری از بهاییان بعد از روی کار آمدن روحانی از تحصیل در دانشگاه محروم شده اند.
سخنران بعدی این اجلاس، محمد حسین نیری، به نمایندگی مرکز اسناد حقوق بشر ایران بود که به این موضوع اشاره کرد که چهارسال پیش، توجیه ایران درباره موارد متفاوت تبعیض و نقض حقوق بشر در قانون مجازات اسلامی این بود که قانون جدیدی در حال تصویب است. هم اکنون بعد از چهارسال، قانون تازه مجازات اسلامی تصویب شده و در حال اجراست و موارد متعدد نقض حقوق بشر در آن همچنان باقی است. وی در ادامه توضیحات مفصلی درباره برخی از این موارد که ایران تعهد داده بود تغییر دهد و این تعهد را اجرا نکرده، از جمله سن مسئولیت کیفری، امکان اعدام نوجوانان، سنگسار، نابرابری دیه و مفهوم مهدورالدم به نمایندگان کشورهای مختلف ارائه داد.
پس از صحبتهای شادی امین درباره وضعیت همجنسگرایان و ترنسجندرها در ایران که برپایهتحقیق مشترک عدالت برای ایران و شبکه لزبین ها و ترنسجندرهای ایرانی (۶رنگ) تظیم شده بود، دیان علایی به نمایندگی از طرف مرکز بین المللی جامعه جهانی بهایی به طور مختصر وضعیت پیروان آیین بهایی در ایران را، به خصوص در حوزه حق تحصیل و حق اشتغال توضیح داد.
وی همچنین به محرومیت بهاییان در زندان از حق برخورداری از محاکمه منصفانه، داشتن وکیل و… اشاره کرد. وی به ۳۴ توصیه ای که ایران در زمینه آزادی عقیده و مذهب در دور قبل پذیرفته بود اشاره کرد و توضیح داد که گزارشی که این مرکز جدیدا، با عنوان “وعده های اجرا نشده” منتشر کرده است نشان می دهند هیچیک از آن توصیه ها توسط دولت ایران اجرا نشده است. وی در پایان گفت: “برعکس چیزی که آقای لاریجانی اخیرا گفته، شهروندان بهایی توقع امکانات ویژه ای را ندارند، آنها صرفا می خواهند شهروندان عادی ایران باشند، اما اجازه ندارند.”
در پایان جلسه، برخی از نمایندگان کشورهای مختلف در جلساتی اختصاصی، از سازمانهای شرکت کننده توضیحات بیشتری را دریافت کردند. نماینده عدالت برای ایران پس از آن، در یک جلسه که در مقر اتحادیه اروپا در ژنو برگزار شد، از ۱۵ کشور اروپایی شرکت کننده خواست تا به ایران توصیه هایی کنند که اجرای آنها، می تواند تغییری در وضعیت همجنسگرایان و ترنسجندرها در ایران ایجاد کند.
در طول دو ماه گذشته و در مجموع، نمایندگان بیش از ۳۰ کشور از قاره های مختلف در دیدارهای اختصاصی مختلف در ژنو با نمایندگان عدالت برای ایران، اطلاعات مستند و به روز در زمینه وضعیت همجنسگرایان و ترنسجندرها در ایران و نیز موارد متعدد مربوط به حقوق زنان دریافت کرده اند. عدالت برای ایران، یک گزارش سایه را درباره سه موضوع حجاب اجباری، وضعیت همجنسگرایان و ترنسجندرهای ایرانی و به خصوص عملهای تغییر جنسیت تحمیلی و شکنجه جنسی را به شورای حقوق بشر سازمان ملل تسلیم کرد. غیر از این موضوعات، همچنین در زمینه های ازدواج دختربچه ها و نیز قوانین و سیاست‌های جدید مربوط به افزایش جمعیت، گزارش‌ها و توصیه‌هایی را به کشورهای مختلف ارائه کرده است. به عنوان مثال، در زمینه حجاب اجباری، یکی از توصیه هایی که ما می خواهیم به دولت ایران شود این است که حجاب اجباری و ماموریت نهادهایی مانند گشت ارشاد را ملغی کند و مقامات دولتی یا شبه دولتی مسئول آزار زنان برای بدحجابی تحت بازخواست قرار دهد. مهمترین توصیه ما در زمینه عملهای تغییر جنسیت تحمیلی این است که ایران، درمانهای روانپزشکی غیرانسانی برای تغییر گرایش جنسی و هویت جنسیتی همجنسگرایان و ترنسجندرها را ممنوع کند و الزام انجام هورمون درمانی های غیرضروری و عملهای تغییر جنسیت که منجر به عقیم شدن می شود برای تغییر مدارک هویتی افراد ترنسجندر بردارد. یکی از توصیه های ما در زمینه ازدواج دختران پاسخگو کردن قضاتی که مسئول صدور مجوز ازدواج های زیر ۱۳ سال هستند است. در عین حال ما خواسته ایم که دولت‌ها به ایران توصیه کنند که لایحه تعالی جمعیت و خانواده را که متضمن نقض حقوق زنان در زمینه های مختلف از جمله حق باروری، حق آموزش و حق اشتغال است را از دستور کار خارج کند. این اجلاس توسط نهاد یوپی آر اینفو سازماندهی شده بود.
اطلاعات بیشتر در این زمینه:
متن کامل “برخورد معالجه ای با گرایش جنسی و هویت جنسیتی در ایران- بیانیه عدالت برای ایران برای اجلاس مقدماتی بررسی ادواری وضعیت حقوق بشر ایران”
مجموعه اطلاعات و توصیه های عدالت برای ایران در زمینه حقوق زنان و دختربچه ها، ارائه شده به کشورهای مختلف برای بررسی ادواری وضعیت حقوق بشر ایران
خلاصه تحقیقات و توصیه های عدالت برای ایران در زمینه حجاب اجباری برای بررسی ادواری وضعیت حقوق بشر ایران
خلاصه تحقیقات و توصیه های عدالت برای ایران در زمینه شکنجه جنسی برای بررسی ادواری وضعیت حقوق بشر ایران
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.