خشک شدن دریاچه اورمیه؛ بحرانی زیست‌محیطی با پیامدهای نابرابر برای اقلیت‌ها
دریاچه اورمیه، یکی از مهم‌ترین زیست‌بوم‌های آبی ایران و بزرگ‌ترین دریاچه نمکی خاورمیانه، به دلیل ترکیبی از سوء مدیریت دولتی، بیش از ۹۰ درصد وسعت خود را از دست داده است. بنابر گزارش سازمان محیط زیست ایران و داده‌های ماهواره‌ای، سطح دریاچه در تابستان ۱۴۰۳ به کم‌ترین حد خود در ۵۰ سال گذشته رسید. این در حالی است که دریاچه اورمیه نقش حیاتی در تعادل اقلیمی منطقه، معیشت مردم بومی و تنوع زیستی ایفا می‌کرد.
خشک شدن این دریاچه آثار گسترده‌ای بر محیط زیست و سلامت ساکنان اطراف آن گذاشته است. طوفان‌های نمکی، افزایش شوره‌زارها، تخریب اراضی کشاورزی و فرونشست زمین، جان و معیشت میلیون‌ها نفر از مردم منطقه آذربایجان را تهدید می‌کند. مناطقی چون اورمیه، تبریز و روستاهای اطراف به طور مستقیم تحت تأثیر این بحران قرار گرفته‌اند. اما آن چه کمتر در بحث‌های رسمی بازتاب می‌یابد، پیامدهای اجتماعی و طبقاتی این بحران بر اقلیت‌های اتنیکی، زنان و گروه‌های به حاشیه رانده شده است.
منطقه‌ی پیرامون دریاچه ارومیه عمدتاً محل سکونت اتنیک‌های تورک و کرد است؛ اقلیت‌هایی که به دلیل محرومیت‌های تاریخی از زیرساخت‌های توسعه‌ای، در برابر بحران‌های زیست‌محیطی آسیب‌پذیرترند.
از سوی دیگر افراد ترنس و دیگر اقلیت‌های جنسی و جنسیتی که در مناطق کوچک‌تر و محافظه‌کارانه زندگی می‌کنند، در شرایط بحران زیست‌محیطی با خطر تشدید خشونت، تبعیض و فقدان دسترسی به خدمات مواجه‌اند. در نبود سازوکارهای حمایتی، بحران آب و مهاجرت اجباری به شهرهای ناآشنا، افراد ال‌جی‌بی‌تی+ را در معرض طرد بیشتر از سوی جامعه و نهادهای رسمی قرار می‌دهد.
بحران دریاچه اورمیه صرفاً یک فاجعه محیط‌زیستی نیست، بلکه نمود روشنی از تبعیض ساختاری در مواجهه با بحران‌هاست؛ بحرانی که بدون درنظرگرفتن عدالت اقلیمی و اجتماعی، آینده‌ی هزاران انسان را در معرض تهدیدی خاموش اما پیوسته قرار داده است.
اورمو گؤلونون قوروماسی
آزلیق‌لار اوچون برابرسیز نتیجه‌لری اولان ائکولوژی بؤحران
اورمو گؤلو، ایرانین اَن موهوم سو ائکوسیستئملریندن بیری و یاخین شرقین اَن بؤیوک دوز گؤلودور. بو گؤل، دؤولت طرفیندن ایداره ائتمه‌ده اولان یانلیش‌لیقلارین بیرلشمه‌سی سببی ایله اؤز ساحه‌سی‌نین ۹۰ فاییزیندن چوخونو ایتیرمیشدیر. ایران اطراف محیطین موحافیظه‌سی تشکیلاتی‌نین حساباتینا و معلوماتینا گؤره، گؤلون سویه‌سی ۱۴۰۳جو ایلین یاییندا سون ۵۰ ایلین اَن آشاغی نقطه‌سینه چاتیب. حال بو کی اورمو گؤلو بؤلگه‌ده‌کی ایقلیم بالانسی، یئرلی اهالی‌نین دولانیشیغی و بیولوژی موختلیفلیک باخیمیندان حیاتی رول اویناییردی.
گؤلون قوروماسی اطراف محیطه و بؤلگه ساکین‌لرینین ساغلاملیغینا گئنیش تاثیر گؤسترمیش‌دیر. دوز فیرتینالاری، شورانلیق‌لارین آرتماسی، اَکین ساحه‌لری‌نین محوی و توپراق چؤکمه‌لری میلیون‌لارلا آذربایجان بؤلگه‌سی اینسانینین جانی و دولانیشلیغینی تحدید ائدیر. اورمو، تبریز و اطراف کندلر بیرباشا بو بؤحرانین تاثیری آلتیندادیلار. اما رسمی موذاکیره‌لرده آز یئر آلان بیر مقام بو بؤحرانین ائتنیک آزلیق‌لار، قادین‌لار و مارگینال‌لاشمیش قوروپ‌لار اوزه‌رینده‌کی سوسیال و صینفی تاثیرلری‌دیر.
اورمو گؤلو اطرافی اساسن تورک‌لری و کوردلر کیمی ائتنیک آزلیق‌لارین یاشادیغی بؤلگه‌دیر. بو قوروپ‌لار تاریخی اینکیشاف‌لاردان محروم اولدوقلاری اوچون ائکولوژی بؤحرانلارا قارشی داها حساس وضعیتده‌دیرلر. دیگر طرفدن داها کیچیک و موحافظه‌کار بؤلگه‌لرده یاشایان ترنس شخص‌لر و دیگر جینسی و جینسیتی آزلیق‌لاری، ائکولوژی بؤحران شراییطینده آرتان زوراکیلیق، آیری‌سئچکیلیک و خیدمت‌لره چیخیشسیزلیق ریسکی ایله اوز اوزه قالیرلار. دستک مئخانیزمالارینین اولماماسی، سو بؤحرانی و تانیمادیقلاری شهرلره مجبوری کؤچ، ل‌گ‌ب‌ت+ فردلرینین جمعیت و رسمی قوروملار طرفیندن داها چوخ تجرید اولونماق تهلوکه‌سی ایله قارشی قارشی‌یا قویار.
اورمو گؤلو بؤحرانی سادجه بیر اؤکولوژی فلاکت دئییل، عینی زامان‌دا بؤحرانلارا یاپی فرقلیلیک‌لره یاناشیلدیغی آچیق گؤستریجیسی‌دیر. بو بؤحران، ایقلیم و سوسیال عدالت نظره آلینمادیق‌دا، مینلرله اینسانین گلجه‌یینی سس‌سیز و دواملی بیر تهلوکه ایله قارشی‌قارشی‌یا قویار.
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.