اصل ۱۷ یوگیاکارتا: حق برخورداری از بالاترین سطح ممکن سلامت
هر کس حق دارد از بالاترین سطح در دسترس استانداردهای سلامت جسمی و روانی، بدون تبعیض بر مبنای گرایش جنسی یا هویت جنسیتی، برخوردار شود. بهداشت جنسی و تولیدمثلی یکی از جوانب بنیادین این حق است.
دولت‌ها موظف‌اند:
الف. برای تضمین بهره‌مندی افراد از (حق برخورداری از) بالاترین سطح ممکن سلامت، بدون تبعیض بر مبنای گرایش جنسی یا هویت جنسیتی، تمامی اقدامات قانون‌گذاری، اداری و سایر تدابیر لازم را اتخاذ کنند؛
ب. برای تضمین دسترسی همگان به مراکز مراقبت بهداشتی، امکانات و خدمات درمانی، از جمله در ارتباط با بهداشت جنسی و تولیدمثلی و نیز دسترسی افراد به سوابق پزشکی خود، بدون تبعیض بر مبنای گرایش جنسی یا هویت جنسیتی، تمامی اقدامات قانون‌گذاری، اداری و سایر تدابیر لازم را اتخاذ کنند؛
پ. تضمین کنند که مراکز مراقبت بهداشتی، امکانات و خدمات درمانی با هدف ارتقاء وضعیت سلامت طراحی شده و پاسخگوی نیازهای تمامی افراد، بدون تبعیض و با ملاحظات گرایش جنسی یا هویت جنسیتی ایشان باشد و سوابق پزشکی از این لحاظ محرمانه تلقی شوند؛
ت. برای رسیدگی به عواملی نظیر تبعیض، پیش‌داوری و سایر عوامل اجتماعی که سلامت افراد را به دلیل گرایش جنسی یا هویت جنسیتی‌شان تهدید می‌کند، برنامه‌هایی را طراحی و اجرایی کنند؛
ث. برای اینکه افراد بتوانند بر پایه رضایت واقعا آگاهانه در مورد درمان و مراقبت پزشکی خود به طور مستقل تصمیم بگیرند، اطلاع‌رسانی و توانمندسازی تمام افراد را بدون تبعیض بر مبنای گرایش جنسی و هویت جنسیتی را تضمین کنند؛
ج. تضمین کنند که تمامی برنامه‌ها و خدمات بهداشت جنسی و تولیدمثلی، آموزشی، پیشگیری، مراقبتی و درمانی با احترام به گوناگونی گرایش‌های جنسی و هویت‌های جنسیتی باشند، و بدون هیچ نوع تبعیضی در دسترس همگان قرار گیرند؛
چ. دسترسی به درمان، مراقبت و حمایت شایسته و غیر تبعیض‌آمیز را برای کسانی که در ارتباط با تطبیق جنسیت، خواهان تغییراتی در بدنشان هستند، تسهیل کنند؛
ح. تضمین کنند که تمامی ارائه‌کنندگان خدمات بهداشتی با مراجعان و پارتنرهای ایشان بدون تبعیض بر مبنای گرایش جنسی یا هویت جنسیتی برخورد کنند، از جمله در خصوص به رسمیت شناختن نزدیک‌ترین خویشاوند فرد؛
خ. برای اینکه افراد شاغل در بخش درمانی قادر باشند با احترام کامل به گرایش جنسی و هویت جنسیتی هر فرد، بالاترین سطح ممکن سلامت را در اختیار همگان بگذارند، سیاست‌ها و برنامه‌های آموزشی و تربیتی لازم را به اجرا بگذارند.
یوگیاکارتانین ۱۷جی اصلی: ساغلیغین موکون اولان اَن یوکسک سویه‌سیندن فایدالانما حقوقو
هر کسین جینسی یؤنلیم و جینسیتی کیملیک گؤره آیری‌سئچکیلیک گؤرمه‌دن فیزیکی و پیسیخی ساغلاملیغین الده ائدیله بیلن اَن یوکسک استاندارلارینا مالیک اولماق حقوقو واردیر. جینسی هیژن و اوره‌مه بو حقوقون اساس‌لاریندان بیری‌دیر.
دولت‌لرین وظیفه‌سی‌دیر:
الف. اینسان‌لارین جینسی یؤنلیم و جینسیتی کیملیگینه گؤره آیری‌سئچکیلیک اولمادان مومکون اولان اَن یوکسک ساغلاملیق سویه‌سیندن فایدالانما (حقوقونو) تامین ائتمک، بوتون گرکلی قانون‌وئریجیلیک، رسمی و باشقا تدبیرلر آلینسین.
ب. جینسی یؤنلیم و جینسیتی کیملیگینه گؤره آیری‌سئچکیلیگه یول وئرمه‌دن هر کسین ساغلیق مرکزلرینه، طیب موسسه‌لرینه و خیدمتلرینه، او جمله‌دن جینسی هیژن و اورمه ایله باغلی خیدمتلردن فایدالانماق اوچون، بوتون گرکلی قانون‌وئریجیلیک، رسمی و باشقا تدبیرلر آلینسین.
پ. ساغلاملیق مرکزلرینین، طیبی موسسه‌لرینین و خیدمتلرین ساغلاملیق وضعیتینین یاخشیلاشدیریلماسی مقصدی ایله دیزاین ائدیلمه‌سینی و جینسی یؤنلیم و جینسی کیملی اساسیندا آیری‌سئچکیلیگه یول وئرمه‌دن بو مساله‌نی دیقته آلسین و طیبی کئچمیشی بو باخیمدان گیزلی ساخلانیماسی قارانتی ائدیلسین.
ت. آیری‌سئچکیلیک، قرض و اینسان‌لارین جینسی یؤنلیم و جینسیتی کیمیلیگینه گؤره ساغلاملیغینی تهدید ائدن دیگر سوسیال عامیل‌لر کیمین عامیل‌لرله موباریزه آپارماق اوچون پروقرام‌لار حاضرلاییب حیاتا کئچیرسین‌لر.
ث. اینسان‌لارین بیرباشا تداوی و طیبی موراقیبت ایله ایلگیلی بیلینجلی و گرچک راضیلیق اساسیندا قرار وئره بیلمه‌لری اوچون، جینسی یؤنلیم و جینسیتی کیملیک اساسیندا آیری‌سئچکیلیک اولمادان بوتون شخص‌لری گوجلندریمه و بیلگیلندیرمه‌سی قارانتی ائدیلسین.
ج. بوتون جینسی ساغلیق و اورمه، معلوماتلاندیریجی، اؤنلمه، قوروما و تداوی پروقراملاری فرقیلی جینسی یؤنلیم و جینسیتی کیملیگه حؤرمتلی داوراناراق و هئچ بیر آیری‌سئچکیلیک اولمادان هرکسین ایختیاریندا اولماسی قارانتی ائدیلسین.
چ. جینسیت اویومو ایله ایلگیلی بدن‌لرینده دییشیم ایسته‌ین شخص‌لر اوچون آیری‌سئچکیلیک‌سیز تداوی، موراقیبت و دستکلر الده ائتمک آسانلاشدیریلسین.
ح. بوتون ساغلیق خیدمت‌لری وئرن‌لرین موراجیعه ائدنلر و اونلارین پارتنرلری ایله جینسی یؤنلیم و جینسیتی کیملیک اساسیندا آیری‌سئچکیلیک اولمادان دوارنماغی، او جمله‌دن اَن یاخین قوهوملارینی رسمیته تانیماغی قارانتی ائتسین‌لر.
خ. موعالیجه بؤلومونده چالیشان شخص‌لرین شخص‌لرین جینسی یؤنلیم و جینسیتی کیملیکلرینه تمامی ایله سایقیلی داورانمالاری اوچون، ساغلیق ایمکان‌لاری‌نین اَن یوکسک سویه‌سینی بوتون شخص‌لرین ایختیاریندا قویولوب، سیاست‌لر و معلوماتلاندیریجی و تعلیم پروقراملاری حیاتا کئچیرسین‌لر.
بنەمای ١٧ی یۆگیاکارتا:مافی بەهرەمەندبوون لە بەرزترین ئاستی تەندروستی
هەر کەسێک مافی بەدەستهێنانی بەرزترین ئاستی تەندروستی جەستەیی و دەروونی هەیە، بەبێ جیاوازی لەسەر بنەمای ئاراستەجنسی یان ناسنامەی ڕەگەزی. تەندروستی جنسی و زاوزێ یەکێکە لە لایەنە بنەڕەتییەکانی ئەم مافە.
حکومەتەکان پابەندن بە:
ئ. بۆ دڵنیابوون لەوەی کە خەڵک سوودمەند دەبن لە (مافی) بەرزترین ئاستی تەندروستی، بەبێ جیاکاری لەسەر بنەمای ئاراستەی سێکسی یان ناسنامەی ڕەگەزی، هەموو ڕێوشوێنێکی یاسایی و کارگێڕی و دیکەی پێویست بگرنەبەر؛
ا. بۆ دڵنیابوون لە دەستڕاگەیشتن بە ناوەندەکانی چاودێری تەندروستی، دامەزراوە پزیشکییەکان و خزمەتگوزارییەکان، لەوانەش لە پێوەندی لەگەڵ تەندروستی سێکسی و زاوزێ، هەروەها دەستڕاگەیشتن بە تۆمارە پزیشکییەکانی خەڵک، بەبێ جیاوازی لەسەر بنەمای ئاراستەی سێکسی یان ناسنامەی ڕەگەزی، هەموو ڕێوشوێنی یاسایی و کارگێڕی و دیکە پەسەندکردنی پێویست؛
ب. بۆ گەرەنتیکردنی ئەوەی کە ناوەندەکانی چاودێری تەندروستی و دامەزراوە پزیشکییەکان و خزمەتگوزارییەکان بە ئامانجی باشترکردنی دۆخی تەندروستی داڕێژراون و وەڵامدەرەوە بن بۆ پێداویستییەکانی هەموو مرۆڤەکان، بەبێ جیاوازی و بە لەبەرچاوگرتنی ئاراستەی سێکسی یان ناسنامەی ڕەگەزییان، و تۆمارە پزیشکییەکان لەبەرچاو بگیرێن بەم مانایە نهێنی؛
پ. داڕشتن و جێبەجێکردنی بەرنامە بۆ مامەڵەکردن لەگەڵ هۆکارەکانی وەک هەڵاواردن، پێشوەختە و هۆکارە کۆمەڵایەتییەکانی دیکە کە مەترسی لەسەر تەندروستی مرۆڤەکان دروست دەکەن بەهۆی ئاراستەی سێکسی یان ناسنامەی ڕەگەزی؛
ت. بۆ ئەوەی مرۆڤەکان بتوانن بڕیاری سەربەخۆ بدەن سەبارەت بە چارەسەری پزیشکی و چاودێری خۆیان لەسەر بنەمای ڕەزامەندی ئاگادارکراوی ڕاستەقینە، دڵنیابوون لە زانیاری و بەهێزکردنی هەموو مرۆڤەکان بەبێ جیاوازی لەسەر بنەمای ئاراستەی سێکسی و ناسنامەی ڕەگەزی؛
ج. دڵنیابوون لەوەی کە هەموو بەرنامە و خزمەتگوزارییەکانی تەندروستی سێکسی و زاوزێ، پەروەردە، خۆپاراستن، چاودێری و چارەسەرکردن ڕێز لە جۆراوجۆری ئاراستە سێکسییەکان و ناسنامەی ڕەگەزی بگرن، و بەبێ هیچ جۆرە جیاکارییەک لەبەردەستی هەموواندان؛
چ. ئاسانکاری بۆ دەستڕاگەیشتن بە مامەڵەی گونجاو و بێ جیاوازی، چاودێری و پشتیوانی بۆ ئەو کەسانەی کە بەدوای گۆڕانکاری لە جەستەیاندا دەگەڕێن لە پەیوەندی لەگەڵ دووبارە دابەشکردنەوەی ڕەگەز؛
ح. دڵنیابوون لەوەی کە هەموو دابینکەرانی چاوەدێری تەندروستی بەبێ جیاوازی مامەڵە لەگەڵ کڕیاران و هاوبەشەکانیان دەکەن لەسەر بنەمای ئاراستەی سێکسی یان ناسنامەی ڕەگەزی، لەوانەش لە ناساندنی خزم و کەسی نزیکی کەسێک؛
خ. بۆ ئەوەی ئەو کەسانەی لە کەرتی چارەسەرکردن کاردەکەن بتوانن بەرزترین ئاستی تەندروستی بۆ هەمووان دابین بکەن، لەگەڵ ڕێزگرتنی تەواو بۆ ئاراستەی سێکسی و ناسنامەی ڕەگەزی هەر کەسێک، بۆ جێبەجێکردنی سیاسەت و بەرنامەی پێویستی پەروەردەیی و ڕاهێنان.
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.