اهمیت «روز جهانی زن» برای جامعه‌ی ال‌جی‌بی‌تی‌کیو‌پلاس

درآمد:

هرساله، روز جهانی زن (IWD) مصادف با ۸ام ماه مارس، با تمرکز بر جنبش حقوق زنان (Femenism)، به طرق مختلفی در سرتاسر جهان گرامی داشته می‌شود و قرار است توجه ما را به موضوعاتی نظیر برابری جنسیتی، حقوق باروری، تبعیض و خشونت علیه زنان جلب کند. همچنین در این روز از زنانی که علی‌رغم تبعیض‌های ساختاری و درهم‌تنیدگی‌های طبقاتی و هویتی‌شان از قبیل ملی، اتنیکی، جنسی و جنسیتی، زبانی، فرهنگی، اقتصادی یا سیاسی، دستاوردهایی داشته‌‌اند و به ارتقای جوامع کمک کرده‌اند، تجلیل می‌شود.

در روز جهانی زن، کنشگران حقوق بشر با کمپین‌ها، نشست‌ها و تظاهراتی که ترتیب می‌دهند از مردم و سیاستمداران می‌خواهند تا کلیشه‌های جنسیتی را به چالش بکشند، تبعیض‌ها را شناسایی کنند، از ستم دیدگان جنسی و جنسیتی حمایت کنند و در این راه مشارکت فعال داشته باشند؛ چراکه «برابری جنسیتی» درواقع مسئله‌ی «قدرت» است و «مردسالاری» با هزاران سال سابقه و نفوذ در جوامع بشری، امروزه نیز به اشکال گوناگون و بعضاً نهفته، وجود دارد. از همین روی، سازمان‌های بین المللی حقوق بشری همچون «سازمان ملل متحد»، چندین سال است که در حال مبارزه و دفاع از حقوق زنان و دختران در همه جای کره‌ی زمین هستند و نقش این امر را در راستای اهداف «توسعه‌ی پایدار» ضروری می‌دانند.

بنابراین روز جهانی زن می‌تواند فرصتی باشد تا توجه‌ها را به نابرابری‌های مشابه تجربه شده توسط همجنسگرایان یا دوجنسگرایان زن و افراد ترنسجندری که صدایشان به نحو مضاعف در طول تاریخ خاموش شده است، جلب کرده و برای فراگیرتر شدن جنبش حقوق اقلیت‌های جنسی و جنسیتی به عنوان بخشی از جامعه‌ی زنان و در نگاه کلی‌تر، به عنوان بخشی از کل جوامع انسانی، اقداماتی صورت گیرد. ما قویاً معتقدیم که فعالیت به منظور برابری جنسیتی بدون مبارزه برای پذیرش اقلیت‌های جنسی و جنسیتی ممکن نخواهد بود.

تاریخچه‌ی ۸ مارس:

معمولاً تاریخچه‌ی این روز را از ماجرای ۸ مارس ۱۸۵۷ آغاز می‌کنند؛ زمانی که کارگران زن نساج در اعتراض به شرایط ناعادلانه‌ی کار و حقوق نابرابر در شهر نیویورک راهپیمایی کردند. این یکی از اولین اعتصابات سازماندهی شده توسط کارگران زن بود که در آن خواستار روز کاری کوتاهتر و دستمزد مناسب‌تر بودند. همچنین بار دیگر در ۸ مارس ۱۹۰۸، زنان کارگر تجارت سوزن در شهر نیویورک راهپیمایی کردند تا به کار کودکان و شرایط نامناسب کاری اعتراض کرده و خواستار حق رأی برای زنان شوند. اما در واقع از سال ۱۹۱۰ بود که این روز رسماً توسط زنانی که خود را «سوسیالیست» و نه «فمینیست» می‌دانستند، در یک کنفرانس بین‌المللی سوسیالیستی در کپنهاگ، به عنوان روز جهانی زن نامگذاری شد. «کلارا زتکین» Clara Zetkin سیاستمداری بود که پیشنهاد کرد روز زن همچون روز اول ماه می، به منظور ارتقای جایگاه زنان در طبقه‌ی کارگر، گرامی داشته شود. زتکین یکی از اعضای حزب سوسیال دموکرات آلمان و دوست انقلابی و مبارز بزرگ «رزا لوکزامبورگ» Rosa Luxemburg بود. واقعیت آن است که دستاوردهای انقلاب سوسیالیستی برای زنان در عرض چند سال، بسیار بیشتر از دستاوردهای بیشتر دولت‌های سرمایه‌داری غربی در چند دهه‌ی آینده‌ی آن بوده است. در پی این نام‌گذاری، در سال ۱۹۱۱، روز زن مصادف با ۸ مارس، در آلمان، اتریش و سوئیس جشن گرفته شد و در طول جنگ جهانی اول نیز به روز مهمی برای اعتراضات صلح‌طلبانه تبدیل شد.

علاوه بر آن، در ۸ مارس ۱۹۱۷، در پتروگراد یا سن پترزبورگ امروزی (۲۳ فوریه بر اساس تقویم ژولیانی)، زنان کارگر نساجی، تظاهرات مشابهی را ترتیب دادند که در شهر گسترده شد و تمامش را فرا گرفت. آنها با شعار «صلح، نان، زمین» خواستار پایان جنگ جهانی اول و کمبود مواد غذایی شدند. این تظاهرات زمینه‌ی از میان رفتن حکومت «تزار»ی Tsar  را فراهم کرد و آغاز انقلاب فوریه بود که در کنار انقلاب اکتبر، انقلاب دوم روسیه است. «ولادیمیر لنین» Vladimir Lenin، رهبر جدید در کشور اتحاد جماهیر شوروی، این روز را تعطیل رسمی اعلام کرد.

پس اگرچه ریشه‌ی ۸ مارس و مبارزه‌ی سیاسی زنان کارگر از حزب سوسیالیست در ایالات متحده نشأت گرفت اما تنها با ظهور موج دوم فمینیسم در اواخر دهه‌ی ۱۹۶۰ بود که در این کشور نیز روز جهانی زن به عنوان روز مهمی از کنشگری مطرح شد؛ هفته‌ی تاریخ زنان در سال ۱۹۷۸به منظور افزودن تاریخ زنان به برنامه‌های درسی و آموزشی تأسیس شد و در سال ۱۹۸۷ پروژه‌ی ملی تاریخ زنان از کنگره درخواست کرد تا تمام ماه مارس را به عنوان جشنی از مشارکت اقتصادی، سیاسی و اجتماعی زنان در نظر بگیرد. در نهایت در سال ۱۹۷۵، سازمان ملل متحد برای اولین بار روز جهانی زن را به رسمیت شناخت و دو سال بعد از آن یعنی در سال ۱۹۷۷، مجمع عمومی سازمان ملل متحد قطعنامه‌ای را تصویب کرد تا این روز به حقوق زنان و گسترش صلح بین المللی اختصاص یابد.

روز جهانی زن و سازمان ملل متحد:

بر اساس گزارشات این سازمان، تغییرات اقلیمی خشونت علیه زنان و دیگر جوامع به حاشیه رانده شده و اقلیت‌ها را افزایش داده است. این موارد شامل تبعیض‌ها، خشونت‌های خانگی و در محل کار، قاچاق انسان، تجاوز جنسی و خشونت علیه زنان کنشگر حقوق محیط زیست بوده است. همچنین پس از بیماری همه گیر کرونا، شاهد آسیب پذیری بیشتر زنان و اقلیت‌های جنسی و جنسیتی بوده‌ایم. از این روی، موضوع سال ۲۰۲۲ سازمان ملل برای روز جهانی زن «برابری جنسیتی امروز، برای فردای پایدار» بود و موضوع امسال آن نیز «برابری جنسیتی در نوآوری و فناوری» با تمرکز بر فناوری هوش مصنوعی است که قرار است تأثیر شکاف و تبعیض جنسیتی در حوزه‌ی دیجیتال بر افزایش نابرابری‌های اقتصادی و اجتماعی بررسی شده و همچنین اهمیت حمایت از حقوق زنان و دختران در فضاهای مجازی و شبکه‌های اجتماعی برجسته شود و رسیدگی به خشونت‌های آنلاین جنسی مورد توجه قرار بگیرد.

اگرچه همزمان، فناوری‌های کامپیوتری و اینترنت، درهای جدیدی را برای توانمندسازی جهانی زنان و سایر گروه‌های به حاشیه رانده شده باز می‌کند و با تسهیل آنها،‌ امکان آموزش و ارائه‌ی مراقبت‌های پزشکی، بهداشت جنسی و باروری بیشتر می‌شو و در مجموع باید گفت که عصر دیجیتال و هوش مصنوعی فرصتی بی‌سابقه برای از بین بردن بسیاری از اشکال نابرابری در اختیارمان قرار داده است اما این بستگی به نحوه‌ی استفاده ما از آن دارد. طبق آمار، تنها ۲۲ درصد از زنان در صنعت هوش مصنوعی کار می‌کنند، ۴۴ درصد سوگیری‌های جنسیتی وجود دارد و۷۳ درصد از زنان آزار و اذیت اینترنتی را تجربه کرده‌اند.

فراگیری خشونت جنسی و جنسیتی آنلاین، همراه با کمبود حمایت‌های قانونی، اغلب زنان و اقلیت‌های جنسی و جنسیتی را مجبور می‌کند تا از فضاهای دیجیتال که ممکن است شغلشان نیز به آن وابسته باشد، خارج شوند. عدم گنجاندن همه شمول شهروندان در هر صنعت و سیاستی، هزینه‌های هنگفت اقتصادی نیز به همراه می‌آورد. اگر زنان و اقلیت‌های جنسی و جنسیتی نتوانند به اینترنت دسترسی داشته باشند و احساس امنیت آنلاین نداشته باشند، نمی‌توانند مهارت‌های لازم برای مشارکت در جهان آینده را توسعه دهند و این امر فرصت‌های آنها را برای دنبال کردن مشاغل مرتبط با علوم، فناوری، مهندسی و ریاضیات (STEM) کاهش می‌دهد.

سازمان ملل می‌گوید: «در۸ مارس، ما از دولت‌ها، فعالان اجتماعی و بخش‌های خصوصی می‌خواهیم تا در تلاش‌های خود برای ایمن‌تر، فراگیرتر و عادلانه‌تر کردن دنیای دیجیتال قوی شوند. در مواجهه با بحران‌های متعدد جهانی، ما فرصتی برای ایجاد آینده‌ای بهتر داریم ؛ نه فقط برای زنان و دختران، بلکه برای تمام بشریت و تمام زندگی بر روی زمین…ما می‌دانیم که چیزهای زیادی همیشه بوده و خواهد بود تا انسانها را از هم جدا کند اما تنها زمانی که ماهیت مشترک مبارزات خود را بپذیریم، می‌توانیم برای ایجاد جهانی که در آن همگی امنیت دارند و آزاد هستند تا خودشان باشند، فعالیت کنیم. در روز جهانی زن، ما از جوامع می‌خواهیم که در این همبستگی گرد هم آیند و اقدامات لازم برای تحقق این امر را آغاز کنند.»

کلام آخر:

بیش از ۱۰۰ سال از اولین راهپیمایی‌هایی که در آنها زنان خواستار حقوق برابر، پایان دادن به شرایط نامناسب محل کار، دستمزد برابر و پایان دادن به استثمار بودند، می‌گذرد و متأسفانه، این اهداف هنوز هم اهداف ما هستند. همچنین اوضاع برای زنان و اقلیت‌های جنسی و جنسیتی در کشورهایی همچون ایران به مراتب بدتر است؛ چراکه ما همچنان برای حقوق اولیه‌ی بشری نظیر «حق حیات»، «حق زندگی استاندارد» و «حق آزادی بیان و پوشش» مبارزه می‌کنیم. خوشبختانه پس از انقلاب «زن، زندگی،آزادی» این آگاهی عمومی به وجود آمد که تبعیض‌ها در یک نظام استبدادی، به نحو نظام‌مند و بهم پیوسته اعمال می‌شوند و پیگیری برابری جنسیتی و تمرکز بر کیفیت زندگی نیمی از جمعیت کشور، می‌تواند مسیر درستی برای قدم گذاشتن در راه مبارزات سیاسی و اجتماعی ضد ظلم  و برای رسیدن به هدف مشترک همگانی، یعنی حقوق بشر باشد. البته امکان دارد برخی از زنان احساس کنند که با تبعیض و آزار  یا با موانع سیستماتیک برای رسیدن به اهداف خود مواجه نشده‌اند اما باید توجه داشت که این تجربه‌ی همه‌ی زنان در جهان نیست.

IWD یا روز جهانی زن، روزی است برای تشخیص اینکه تاکنون، چه در سطح جهانی و چه در سطح ملی، تا چه حد به سمت برابری جنسیتی پیش رفته‌ایم، چه اقداماتی انجام شده‌اند و چه کارهایی باید انجام شوند. اگر گمان می‌کنید که فاصله‌ی ما با جهان بسیار زیاد است و این شما را ناامید می‌کند، به یاد بیاورید که فی المثل در سال ۱۹۱۱، تنها هشت کشور به زنان اجازه‌ی رأی داده بودند و اگر اصلاً به زنان اجازه‌ی کار داده می‌شد، درخواست دستمزد برابر همچنان نوعی گستاخی به حساب می‌آمد و یا می‌توان گفت که حقوق باروری اصلاً وجود نداشت. در مورد اقلیت‌های جنسی و جنسیتی و به رسمیت شناختن حقوق آنان نیز وضع به مراتب بدتر بوده است.

IWD فرصتی برای به رسمیت شناختن چالش‌های تقاطعی پیش روی تمامی زنان و از جمله زنان رنگین پوست، زنان دارای معلولیت و زنان رنگین کمانی است و همچنین فرصتی برای توجه کردن به امتیازهای خودمان و نشان دادن همبستگی با خواهرانی که در سرتاسر جهان، ممکن است حتی در نتیجه‌ی تبعیض‌ها در آموزش، از حقوق خود آگاه نباشند و یا از ترس امنیت نتوانند مطالبات به حق خودشان را بیان کنند. ما در روز جهانی زن به یاد می‌آوریم که تا زمانی که حتی یک زن با تبعیض، آزار، نابرابری یا ظلم مواجه بشود، درواقع همه‌ی ما با آن مواجه شده‌ایم.

چند پیشنهاد:

۱. دستاوردهای زنان را گرامی بداریم. (زنان می‌توانند متعلق به جامعه‌ی ال‌جی‌بی‌تی‌کیو‌پلاس باشند.)

۲.خود را آموزش داده و آگاهی‌مان را در خصوص برابری جنسیتی افزایش دهیم. (مطالعه‌ی تاریخ سیاسی جهان و کشور خودمان و همچنین مطالعه‌ی تاریخ فمینیسیم و مطالعات جنسیت، به فهم بیشتر موقعیت فعلی و یادگیری شیوه‌های مبارزاتی کمک می‌کند.)

۳.آگاهی‌های خود را به دیگران منتقل کنیم.

۴. برای تسریع برابری جنسیتی اقدامات سیاسی انجام دهیم. (مثلاً از نماینده‌ای طرفداری کنیم که صریحاً نسبت به این موضوع صحبت کرده و برنامه‌هایی در دستور کارش دارد.)

۵. به توانمندسازی زنان کمک کنیم. (مثلاً به خیریه‌های زنانه و نهادهایی که از زنان حمایت مالی می‌کنند، بپیوندیم.)

آبان ثابتی

اسفند ۱۴۰۱