محو تبعیض علیه زنان اقلیت جنسی

کمیته محو تمامی اشکال تبعیض علیه زنان سازمان ملل* مشاهدات پایانی خود را در پی نشست ۶۹امین نشست خود که از ۱۹ فوریه الی ۹ مارس ۲۰۱۸ برگزار شد، منتشر کرد.

این کمیته متشکل از ۲۳ کارشناس مستقل حقوق زنان از سرتاسر جهان است که بر پیاده‌سازی کنوانسیون محو تمامی اشکال تبعیض علیه زنان (CEDAW) نظارت دارد.

به نقل از ایلگا، کمیته محو تبعیض علیه زنان در مشاهدات پایانی و توصیه‌های به کشورها به موارد نگران‌کننده نقض حقوق بشر زنان با توجه به گرایش جنسی، هویت و بیان جنسیتی و صفات جنسی (SOGIESC) که زنان لزبین و بایسکشوال، و زنان و افراد ترنسجندر و اینترسکس (زنان اقلیت جنسی یا LBTI) را تحت تاثیر قرار می‌دهد پرداخت.

مجموعا شش کشور فیجی، لوگزامبورگ، مالزی، سورینام (برای اولین بار)، شیلی و کره جنوبی (برای دومین بار) در رابطه با بهبود وضعیت حقوق بشر زنان اقلیت جنسی و زنان -و افراد- ترنسجندر و اینترسکس توصیه‌هایی دریافت کردند.

اهم توصیه‌ها

زنان لزبین و بایسکشوال

از جمله مهم‌ترین توصیه‌های مربوط به پایان دادن به نقض حقوق بشر زنان لزبین و بایسکشوال می‌توان به جرم‌زدایی از روابط جنسی همجنسگرایانه و مبدل‌پوشی، تحقیق و پیگرد قانونی در جرایم برخاسته از نفرت، حمایت در برابر نفرت‌پراکنی، آزار در مدارس و حذف «تبدیل‌درمانی» گرایش/هویت جنسی و جنسیتی اشاره کرد.

افراد ترنسجندر

در مورد مسائل زنان -و افراد- ترنسجندر، علاوه بر جرم‌زدایی از مبدل‌پوشی، مسائلی چون به رسمیت شناختن جنسیت افراد به صورت قانونی، امکان تغییر جنسیت در مدارک هویتی زنان ترنسجندر و دسترسی به مراقبت‌های بهداشتی و درمانی از جمله بیمه‌های سلامت مورد توجه قرار گرفت.

افراد اینترسکس

در مورد زنان -و افراد- اینترسکس، ناقص‌سازی جنسی افراد اینترسکس (IGM) از جمله نکاتی بود که به آن پرداخته شد. پایان دادن به عمل‌های جراحی غیرضروری، غیرقابل‌بازگشت و غیررضایتمندانه [رضایت آگاهانه و آزادانه] برای افراد اینترسکس و تضمین دسترسی موثر به عدالت و جبران صدمات و خسارات ناشی از این عمل‌های جراحی برای افراد اینترسکس در فهرست توصیه‌های مربوط به سه کشور شیلی، کره جنوبی و لوگزامبورگ قرار گرفت.

در میان شش کشور نامبرده، نگاه دقیق‌تری به توصیه‌های ارائه شده به دو کشور مالزی و شیلی در خصوص زنان اقلیت جنسی، با توجه به بافت مذهبی و فرهنگی این دو کشور می‌تواند برای جامعه زنان اقلیت جنسی ایرانی قابل توجه باشد که در زیر برخی از این موارد را می‌خوانید:

توصیه‌های کمیته CEDAW به مالزی برای ارتقای حقوق بشر زنان اقلیت جنسی (LBTI):

▪کاهش هزینه‌های درمانی برای زنان پناهنده و پناهجو،

▪لغو تمامی قوانین تبعیض‌آمیز علیه زنان اقلیت جنسی، از جمله قانون جزایی مبتنی بر شرع که رابطه هم‌جنس‌گرایانه زنان و مبدل‌پوشی را جرم‌انگاری می‌کند،

▪به کار بستن سیاست «تحمل صفر» نسبت به تبعیض علیه زنان اقلیت جنسی،

▪پایان دادن هر چه سریع‌تر به اقدامات معطوف به «اصلاح» یا «بازپروری» زنان اقلیت جنسی (به منظور تغییر گرایش جنسی یا هویت جنسیتی)، و

▪تضمین امنیت و پایان دادن به دستگیری‌های خودسرانه، آزار و اذیت و ارعاب مدافعان زن در حوزه حقوق بشر.

توصیه‌های کمیته CEDAW به شیلی برای ارتقای حقوق بشر زنان اقلیت جنسی (LBTI):

▪تصویب قانون هویت جنسیتی (قوانین حمایتی ترنسجندر)،

▪ ارائه آموزش عمیق برای مقامات دولتی و قضایی درباره تبعیض و نقض حقوق بشر متحمل‌شده توسط زنان لزبین،‌ بایسکشوال،‌ ترنسجندر و اینترسکس،

▪تصویب رویه‌های لازم برای جلوگیری از صدور حکم تبعیض‌آمیز علیه زنان اقلیت جنسی در دادگاه،

▪اتخاذ راهبرد جامع با هدف غلبه زنان، مردان، دختران و پسران بر فرهنگ مردانه و کلیشه‌های جنسیتی در خصوص نقش زنان در اجتماع و خانواده، با تایید نقش مخرب کلیشه‌ها در برقراری عدالت جنسیتی.

برخی دیگر از توصیه‌های منتشر شده موارد زیر را در بر می‌گیرد:

▪لحاظ کردن اشکال متقاطع تبعیض علیه زنان اقلیت مذهبی/نژادی/جنسی/معلول و … در قوانین،

▪ارتقای آگاهی و رفع بدنامی (stigma) اجتماعی، و

▪تضمین دسترسی به حق آموزش، استخدام و سلامت برای زنان اقلیت جنسی.

هنوز انسجام و جدیت بیشتری لازم است

ایلگا در گزارش خود این نکته را خاطرنشان کرده است که در در ادبیات کاری کمیته محو تبعیض علیه زنان، هنوز رویکرد منسجمی برای بحث در مسائل زنان اقلیت جنسی وجود ندارد.

همچنین در مشاهدات پایانی کمیته برخی از مهم‌ترین چالش‌های پیش روی زنان اقلیت جنسی از جمله مسئله خشونت (به غیر از خشونت خانگی در خانوارهای زوج‌های هم‌جنس) از سوی مدافعان و کمیته آنطور که باید مطرح نشده و ناگفته باقی مانده است. این به آن معناست که در زمینه خشونت تجربه‌شده توسط زنان اقلیت جنسی که دسترسی آنان را به دادرسی منصفانه، خدمات بهداشت و سلامت تحت تاثیر قرار می‌دهد باید فعالیت جدی‌تری صورت بگیرد.

ایران برخلاف تقریبا تمام کشورهای مسلمان، به میثاق بین‌المللی محو تمامی اشکال تبعیض علیه زنان (۱۹۸۱) و پروتکل اختیاری الحاقی آن (۲۰۰۰) نپیوسته است. ایران همواره قوانین شرع اسلام را دلیل امضا نکردن کنوانسیون‌ها یا نپذیرفتن برخی مفاد و الحاقیه‌ها اعلام می‌کند. با این حال شاید بتوان دلیل اصلی را در جای دیگری جست. امضای این کنوانسیون ایران را در معرض بررسی و تحقیق سازمان ملل قرار می‌دهد. بعلاوه، این کنوانسیون در صورت تصویب، با ارائه چارچوبی برای فعالیت مدافعان حقوق بشر زنان و اقلیت‌های جنسی به کانالی برای اعمال فشار برای تغییر فرهنگ، سیاست‌ها و قوانین تبعیض‌آمیز علیه زنان و افراد تحت تبعیضِ جنس- و جنسیت‌مبنا تبدیل می‌شود.

—

* UN Committee on the Elimination of all forms of Discrimination against Women (CEDAW Committee)

http://www.ohchr.org/en/hrbodies/cedaw/pages/cedawindex.aspx

داده‌های مربوط به نتایج و توصیه‌های کمیته سازمان ملل از گزارش ایلگا استخراج شده است. اصل گزارش به زبان انگلیسی در لینک زیر قابل دسترسی است:

http://ilga.org/downloads/Treaty_Bodies_session_report_CEDAW69_71PSWG.pdf

دانلود متن کامل کنوانسیون محو تمامی اشکال تبعیض علیه زنان (انگلیسی):

http://www.ohchr.org/Documents/ProfessionalInterest/cedaw.pdf

شش‌رنگ در شبکه‌های اجتماعی‎: