هدف از تبلیغ اینهمه دگرجنسگرایی چیست

مانی عظیم‌زاده، از یاران شش‌رنگ، متنی باعنوان «هدف از تبلیغ اینهمه دگرجنسگرایی چیست؟»، برای شش‌رنگ فرستاده است. مانی عظیم زاده در این متن با رویکردی منتقدانه به برخورد نگاه جامعه دگرجنسگرا محور و سیس محور با جامعه کوئیر و بازنمایی آن در برخی از لایو‌های اینستاگرامی پرداخته است. بخوانید از مانی عظیم‌زاده:

کلیشه برعکس: هدف از تبلیغ اینهمه دگرجنسگرایی چیست؟

دورانِ خانه نشینی و قرنطینه، برخی از چهره های شناخته شدۀ جامعۀ ایران را به دنیای اصطلاحاً لایو و دعوتِ مهمان کشاند. برخی از مهمانان از جامعۀ کوییرِ ایرانی بودند که این در ماهیتِ خود رخدادِ قابلِ تأملی است. از بینِ موضوعاتِ بسیاری که رد و بدل شد، پرسشی بود که یا میزبانان مستقیماً از مهممانانِ کوییر می پرسیدند، یا در قالبِ نقلِ قول آن را مطرح می کردند: این پرسش (یا نگرانی از سویِ افرادِ ناکوییر) این بود که چرا جامعۀ ال جی بی تی این همه اصرار به بلند اعلام کردنِ موجودیتِ خود دارد. جامعۀ کوییر بارها و به دفعات، با اتهامِ اعلامِ موجودیت به هدفِ تبلیغ رو به رو شده است. در این نوشتار سعی ندارم به «اعلامِ موجودیت برای تبلیغ»، که به «اعلامِ موجودیت»ِ جامعۀ کوییر بپردازم.
فکر می کنم بیشترِ افرادِ کوییر که گرایش یا جنسیتِ خود را علنی کرده اند، با این پرسش رو به رو شده اند که «خب زندگی تان را بکنید. به خصوص شما که خارج از ایران هستید و در فضای آزاد زندگی می کنید، زندگی تان را دارید. چه اصراری به «جار زدن» دارید.»
در لایوهایی که دیدم، چند مورد پاسخ این بود که چون جامعۀ کوییر تحتِ فشار بوده، حالا حق دارد که با صدای بلند اعلامِ موجودیت کند. اینجا نقدی به این برداشت ندارم. قصدم این است که توجهِ پرسندگانِ این نوع پرسش‌ها را به اشتباه بودنِ برداشتشان جلب کنم: آیا واقعاً این اعلام موجودیت با صدایی بلندتر از جامعۀ دگرجنسگرا انجام می‌گیرد؟ آیا جامعۀ دگرجنسگرا اساساً اعلام موجودیت نمی کند؟
بگذارید نگاهی کنیم به اینکه، اساساً اعلامِ موجودیتِ جامعۀ کوییر چیست و از چه طریقی انجام می‌گیرد؟ این اعلامِ موجودیت، که با نسبت گرفتنِ تعدادِ افرادِ جامعۀ کوییر و سکوهای در دسترسِشان و مقایسۀ آن با جامعۀ دگرجنسگرا، به میزانِ به شدت محدودی انجام می شود، بسته به ماهیتِ فضای آزادِ جامعه ای که در آن زندگی می‌کنیم، ممکن است رژۀ افتخار، آثارِ هنری، فیلم ها و نمایش های کوییر محور، داستان‌های کودکان با محوریتِ گرایشِ جنسی، چاپِ مجله‌های تخصصی، وبلاگ‌های تخصصی، مصاحبه با کوییرها و غیره باشد.
این بلند بودنِ صدای اعلامِ موجودیت گویا چیزی مانندِ فریاد زدن و اتهامِ به هم زدنِ آرامشِ جامعه است. انگار که فعالانِ جامعۀ کوییر دارند آرامشِ افراد را با اعلامِ موجودیتِ خود به هم می زنند. نه. اینطور نیست. این اعلامِ موجودیتِ جامعۀ کوییر، در برابرِ اعلامِ موجودیت و مهم تر از آن، تثبیتِ جامعۀ دگرجنسگرا صدای بلندی محسوب نمی شود. جامعۀ دگرجنسگرا در قالبِ آموزش های رسمی و غیر رسمی، در قالبِ نظام‌های اجتماعی و سیاسی، در قالبِ نظام‌های اقتصادی و بازار، در قالبِ آثارِ هنریِ به ویژه پاپ، هرلحظه در حالِ اعلامِ موجودیتِ خود و تثبیتِ آن است. اعلامِ موجودیتی که در بسیاری از موارد، به رسمیت دادنِ فقط دگرجنسگرایی و نه غیر از آن می انجامد و حتی حذفِ فیزیکیِ جامعۀ کوییر را به دنبال می آورد.
نگاهی به جوامعی که در آن زندگی می‌کنیم، ایران یا خارج از آن، بیندازیم: کتاب‌های درسی و داستانی برای کودکان و نوجوانان، نمایش های تصویری و صوتی، اجناسِ موجود در بازار، آگهی های تجاری، امکاناتِ موجود برای خانواده ها، تفریح های در دسترس، قوانینِ مدنی و جزایی، همه و همه اگر اعلامِ موجودیتِ جامعۀ دگرجنسگرا نیست، پس چیست؟ آیا فقط پرچم یا سنجاق سینه یا تی شرتِ رنگین کمان اعلامِ موجودیت است؟ نداشتنِ نمادِ واحدی مثلِ رنگین کمان، به معنای این نیست که جامعۀ دگرجنسگرا نمادِ دگرجنسگرایی ندارد. بلکه آنقدر زیاد دارد (مواردی را در بالا شمردم)، که آن نمادها و دیدنشان تبدیل به یک هنجار (نُرم) در جوامعِ انسانی شده است. اعلامِ موجودیتِ جوامعِ دگرجنسگرا نیز مانند دیدنِ نمادهای بی‌شمار، تبدیل به هنجار شده است، هنجاری اجتماعی که پیروی از آن، پیروی از زندگی به اصطلاح سالمِ اجتماعی محسوب می‌شود. پس اعلامِ موجودیتِ جامعۀ کوییر، نه فقط یک اعلامِ موجودیتِ زیادی بلند نیست، که تنها یک اعلامِ موجودیت برای احقاقِ حقوقِ برابر است. به جای آن که صدای این اعلامِ موجودیت را پایین بیاورید، به این اعلامیه های موجودیت گوش کنید و به آن ها، و به هنجارهای به وجود آمده فکر کنید.
به باورِ من، ناخوشایند بودنِ اعلامِ موجودیتِ جامعۀ کوییر و زیادی بلند بودنِ آن، حتی برای افرادی که فرزندان، بستگان و دوستانِ کوییر دارند و ایشان را پذیرفته‌اند، ریشه‌های کوییرستیزی، در مواردی کوییرستیزیِ نهان، دارد. کوییرستیزیِ نهانی که شاید خودمان از آن اطلاع نداشته باشیم، اما در ما نهادینه شده است.