سند پیشنهادی عدالت جنسی و جنسیتی و رفع تبعیض از افراد ترنس
مقدمه
با وجود آنکه انجام عمل تغییر جنسیت با تایید پزشک و مجوز دادگاه خانواده برای افراد ترنس ازاد است، اما آنها در جامعه ایران همچنان در معرض خطرات و آسیب‌های اجتماعی فراوان از جمله اخراج از خانه، محل کار، دانشگاه، مدرسه، آزار خیابانی، تعرض جنسی و انواع سوءرفتار، استثمار و خشونت قرار دارند. نظر به اینکه امروزه به باور علمی در جهان، سلامت یک فرد محدود به سلامت جسم نبوده، بلکه ابعاد روانی، اجتماعی و معنوی را نیز در برمی‌گیرد، و با توجه به تحولات نوین در طبقه‌بندی‌های علمی که هویت ترنس را از زمره بیماری‌ها خارج ساخته است، سند جاری جهت برون‌رفت از این وضعیت تنظیم گشته است. این سند نخستین گام جدی به سمت پر کردن خلاهای قانونی در مقابله با خشونت و تبعیض علیه افراد ترنس و حمایت از آنان برای دستیابی به رشد و شکوفایی فردی و اجتماعی در جامعه ایران می‌باشد.
فصل اول – تعاریف و کلیات
فصل دوم – حقوق و حفظ کرامت انسانی
فصل سوم – تشکیلات و وظایف
فصل چهارم – پیشنهادات و تدابیر حمایتی
فصل اول: تعاریف و کلیات
ماده ۱ – اصطلاحات به کار رفته در این قانون در معانی مشروح ذیل به کار می‌رود:
الف) جنس : طبقه‌بندی یک گونه بر اساس آناتومی و ویژگی‌های بدنی آن گونه، به دو جنس مؤنث یا مذکر بر اساس اندام‌های اولیه جنسی آن گونه. علم پزشکی در این مورد تعاریف دقیق و غیر قابل انعطافی دارد.
ب) جنسیت (gender): نقش‌ها، فعالیت‌ها و هنجارهای اجتماعی که یک جامعه به جنس‌های بیولوژیک موجود در جامعه القا می‌کند و باعث تمایز بین دو جنس (مرد و زن) و برساختن “زنانگی” و “مردانگی” میشود.
پ) هویت جنسیتی و جنسی: حالتی روان‌شناختی است که احساس درونی شخص را از مرد، زن، فراجنسی یا فراجنسیتی بودن خود منعکس می‌کند.
هویت جنسی : حالتی روان‌شناختی است که مجوعه گرایش‌ها و تمایلات جنسی و عاطفی شخص به هویت جنسیتی به شکل درونی و شخصی فهمیده میشود که کدام جنس توسط فرد احساس میشود، که میتواند مطابق با جنسیتی که در هنگام تولد تعیین شده باشد یا نباشد. شامل تجربه از بدن نیز میشود.
ت) فرد ترنس‌جندر: به معنای فردی است که جنسیت خودانگاشته‌اش با جنسیت تعیین شده در تولد مطابق نیست و شامل ترنس مرد (زن به مرد) و ترنس زن (مرد به زن) می‌باشد، چه تحت عمل جراحی تطبیق جنس یا هورمون درمانی یا لیزر درمانی و غیره قرار گرفته باشند یا نه٫.
ح) خشونت و آزار: خشونت عبارت است از هر گونه رفتاری که موجب صدمه به شخصیت، جسم، روان، و مال این اقلیت‌ها شود که شامل خشونت‌های جسمی ، روانی و عاطفی، جنسی و اقتصادی، کلامی و غیره می باشد.
خ) تبعیض جنسیتی: هر رفتار یا دستورالعمل و یا قانونی که امر دستیابی به حقوق برابر برای کلیه افراد را نقض کند
د) عدالت جامع جنسی و جنسیتی: همه ضوابط و قواعدی که دسترسی تمام شهروندان فرای تفاوت های مبتنی بر تمایل و یا هویت جنسیتی و یا ویژگی های جنسیتی شان را تضمین کند.
ذ) سلامت: حق برخورداری همه افراد فارغ از تفاوت های مبتنی بر هویت جنسیتی شان در تمامی سطوح (همه جانبه: جسمی، روانی، عاطفی، اجتماعی، معنوی)
ر) تغییر جنسیت / تطبیق جنسیت / چنج / ترنزیشن: روندی که هر فردی بایستی آگاهانه، آزادانه و بدون ترس از از دست دادن حقوق شهروندی اش اتخاذ کند. طی این روند و یا بخشی از آن، بایستی منطبق بر استانداردهای جهانی و مورد پذیرش سازمان بهداشت جهانی باشد.
ماده ۲– حمایت های مندرج در این قانون شامل افراد ترنس/ترنس‌جندر (کدام محدوده سنی؟؟) می باشد.
ماده ۳– هدف این قانون عبارت است از:
حمایت از افراد ترنس در برابر انواع آزار و خشونت؛
حمایت از افراد ترنس در برابر موانع اجتماعی و توانمندسازی آنان؛
رسیدگی به جرایم علیه افراد ترنس و ترنس‌جندر.
ماده ۴– حمایت‌های مندرج در این قانون شامل کل گستره ایران می باشد.
ماده ۵– برای برخورداری از حقوق مندرج در فصل دوم این قانون نباید نیازی به مجوز هیچ مرجعی از جمله مرجع قضایی و غیرقضایی وجود داشته باشد.
ماده ۶– این سند سی روز پس از انتشار در روزنامه رسمی لازم الاجرا خواهد بود.
فصل دوم – حقوق و حمایت‌ها
حق رشد آزادانه فردی:
ماده ۷– هویت جنسیتی جزء ذاتی شخصیت فرد است. در راستای پرورش حس ارزشمند بودن و تعلق به اجتماع و تضمین بهره‌مندی از سلامت همه‌جانبه از جمله سلامت معنوی و اجتماعی و هم‌چنین بهره‌مندی از حقوق مندرج در این فصل لازم است که هویت جنسیتی فرد به‌عنوان بخشی از هویت فرد به رسمیت شناخته شود. برخورداری از مدارک هویتی متناسب با هویت جنسیتی فرد بر همین اساس یک حق طبیعی و پیش‌نیاز رشد آزادانه فردی به شمار می‌رود. کلیه افراد ترنس‌جندر حق دارند در کلیه امور زندگی خصوصی و اجتماعی از جمله در بهره‌مندی از خدمات بهداشتی و درمانی از اختیار و استقلال برخوردار باشند.
حق کرامت انسانی:
ماده ۸– هویت جنسیتی خودپنداشته افراد باید محترم شمرده شود. افراد حق دارند از حملات تحقیرآمیز و اتهامات به شرافت و شخصیت خود بر اساس هویت جنسیتی‌شان مصون باشند. از آنجایی که بخش مهمی از هویت و احترام فرد به نام وی مرتبط است، نام انتخابی افراد ترنس‌جندر باید محترم شمرده شود و در صورت درخواست توسط فرد، در صدا کردن، بایگانی، احضار و سایر رویه‌های اداری، پزشکی و غیره در فضای عمومی و خصوصی به کار برده شود.
منع تبعیض بر مبنای هویت جنسیتی:
ماده ۹– هیچ فردی نباید از حق برخورداری از آموزش و تحصیل، کار و تامین معاش، تهیه مسکن مناسب، حضور در سمت‌های دولتی و بهره‌مندی از مکان‌های عمومی و امکانات اجتماعی بدلیل هویت جنسیتی خود محروم شود. در صورت متحمل شدن فرد ترنس‌جندر از خسارات ناشی از تبعیض بایستی فرد آسیب‌دیده ضمن برخورداری از حمایت قانونی، از پرداخت خسارت و غرامت بهره‌مند شود.
حق برخورداری از سلامت همه‌جانبه:
ماده ۱۰– به منظور برخورداری از سلامت همه‌جانبه کلیه افراد ترنس‌جندر باید بتوانند صرف نظر از اینکه قصد تغییر جنسیت دارند یا نه، و اینکه در چه مرحله‌ای از تغییر جنسیت قرار دارند، بدون هرگونه تبعیضی به اطلاعات، مشاوره و خدمات بهداشت و درمان از جمله در زمینه تغییر جنسیت و سلامت جنسی و باروری دسترسی داشته باشند.
ماده ۱۱– کلیه افراد ترنس‌جندر بالای ۱۸ سال باید قادر باشند برای تطبیق بدن‌هایشان با توجه به هویت جنسیتی خود، به امکانات جراحی کلی یا جزیی شامل اندام‌های جنسی و/یا دریافت هورمون دسترسی داشته باشند. با عنایت به ماده ۷ قانون جاری دریافت هورمون نباید به منوط به انجام آزمایش‌های تهاجمی و جراحی‌های بی‌بازگشت عقیم‌سازی و یا جراحی‌های غیرضروری بازسازی اندام جنسی باشد.
ماده ۱۲– کلیه اقدامات و تصمیمات مربوط به فرایند تغییر جنسیت تنها با رضایت مرحله به مرحله، آگاهانه و آزادانه فرد ترنس‌جندر ممکن است. کلیه اطلاعات مربوط به فرایندهای تغییر جنسیت، از جمله روش‌های موجود جراحی، نقاط ضعف، نقاط قوت، منافع و عوارض احتمالی، مراقبت‌های پس از عمل جراحی و غیره متناسب با سطح درک، زبان و سواد فرد ترنس‌جندر برای او و همراه یا همراهان او که فرد ترنس‌جندر به آن رضایت دارد، توسط پزشک متخصص شرح داده شود.
ماده ۱۳– پرسنل درمانی موظفند به حریم خصوصی مراجعان ترنس‌جندر خواهان مشاوره یا تغییر جنسیت احترام بگذارند. احترام به حریم خصوصی فرد مستلزم خودداری از همه کارهایی است که فرد ترنس‌جندر آن را نقض حریم شخصی خود تلقی می‌کند. نقض حریم خصوصی شامل مواردی چون افشای اطلاعات پرونده فرد ترنس‌جندر، پرسیدن سوالات حساس یا غیرضروری یا معاینه فرد در حضور دیگران به نحوی که موجب شرم وی شود، مشاهده یا لمس غیر ضروری بدن فرد و تجسس در روابط خصوصی فرد میشود.
ماده ۱۴– کلیه پرسنل پزشکی و پرستاری و کادر درمانی بایستی به جهت تامین نیازهای بهداشتی تحت آموزش مداوم سالانه متناسب با علم روز پزشکی و روانشناسی درباره هویت جنسیتی و نیازهای افراد ترنس‌جندر قرار بگیرند.
فصل سوم: تشکیلات و وظایف
ماده ۱۵– دستگاه‌ها و نهادهای زیر عهده‌دار اجرای این وظایف می‌باشند:
الف- وزارت بهداشت و درمان
ب- سازمان بهزیستی کشور
پ- نظام پزشکی
ت- نیروی انتظامی
ث- قوه قضاییه/دادگستری
ج- وزارت آموزش و پرورش
ماده ۱۶– جهت پیگیری اجرای اهداف مندرج در این قانون، کمیسیون ملی تضمین رفع تبعیض از افراد ترنس‌جندر با همکاری متخصصین حوزه‌های بهداشت، دادگستری، و از افراد منتخب جامعه ترنس‌جندر تشکیل خواهد شد.
ماده ۱۷– دولت موظف است از امکانات لازم برای تشکیل انجمن‌های غیردولتی، گروه‌های خودیاری و کلینیک‌های مددکاری و مشاوره برای افراد ترنس‌جندر حمایت کرده و مشارکت و نظارت جامعه ترنس‌جندر بر این نهادها را تضمین کند.
ماده ۱۸– دولت موظف است از پژوهش و آموزش به منظور جلوگیری و ریشه‌کن کردن تبعیض ناعادلانه جنسیتی علیه افراد ترنس‌جندر در فضاهای آموزشی، پزشکی و دولتی و از انتشار اطلاعات در این زمینه حمایت کند.
ماده ۱۹– ارگان‌های نام‌برده بویژه مراجع قضایی، انتظامی، بهداشت و درمان، و مدارس موظف‌اند به منظور ارتقای سطح دانش و مهارت‌ها و ایجاد حساسیت نسبت به مسائل افراد ترنس‌جندر دوره‌های آموزشی متناسب با علم روز پزشکی و روانشناسی به طور سالانه برای مدیران و کارمندان خود برگزار کنند.
ماده ۲۰– دولت موظف است کلیه رویه‌های پزشکی متصور شده در این قانون را مشمول بیمه‌های تامین خدمات بهداشتی و اجتماعی قرار دهد.
ماده ۲۱– خانه‌های امن ویژه ترنس‌زنان و ترنس‌مردان در رده‌های سنی از نوجوانان تا بزرگسالان نیازمند حمایت، با حمایت مالی وزارت بهداشت و درمان تشکیل شود. نهادهای قضایی و انتظامی این خانه‌های امن را به رسمیت شناخته و از آن حمایت کنند.
ماده ۲۲– یک خط تلفن اضطراری (مانند ۱۲۳) برای گزارش موارد اضطراری از وقوع خشونت و سوءرفتار حاد، بی‌خانمانی و … برای افراد ترنس راه‌اندازی شود.
فصل چهارم – تدابیر پیشگیرانه و حمایتی
ماده ۲۳– در اسناد تعیین‌کننده حقوق شهروندی و اسناد قانونی دیگر افراد حقوق برابر و حفظ کرامت انسانی افراد ترنس‌جندر به رسمیت شناخته شود.
ماده ۲۴– با استناد به علوم روز، نظر به آنکه به اعتقاد برخی علما و پژوهشگران اسلامی، دامنه الهیات رهایی‌بخش قرآنی به اقلیت‌های جنسی نیز تسری می‌یابد و عطف به تفاسیر موجود در دلایل نزول عذاب بر قوم لوط که با روح حاکم بر فرهنگ قرآنی سازگارتر است، از هم‌جنس‌گرایی (مواد ۲۳۳ الی ۲۴۱ قانون مجازات اسلامی) جرم‌زدایی شود.
ماده ۲۵– سن مسئولیت کیفری از (۹ سال برای دختر و ۱۵ سال برای پسر) به ۱۸ سال تمام شمسی افزایش یابد.
ماده ۲۶– صدا و سیما با مشارکت جامعه ترنس برنامه‌هایی مداوم برای فرهنگ‌سازی و آگاهی‌رسانی درباره افراد ترنس بسازد.
ماده ۲۷– در وب‌سایت‌های ارگان‌های دولتی و غیردولتی، جنسیت دیگر اضافه شود.
ماده ۲۸– با مشورت زبان‌شناسان و با نمایندگی مستقیم جامعه ترنس‌جندر در زمینه اصطلاحات این حوزه تحقیق و پژوهش شود و واژگانی در این خصوص از جمله برای «جنسیت دیگر» یا «جنس سوم» (۲۱ سال به بالا) اتخاذ گردد که هم به اعضای این جامعه احترام و شخصیت ببخشد و هم با علم روز و هویت اسلامی ایرانی سازگار باشد. این واژگان نو باید از حمایت غالب جامعه ترنس‌جندر برخوردار باشد.
برگرفته از پیج فیسبوک: حق ترنس ها همین حالا!
https://www.facebook.com/TransRightNOW/photos/a.115325545761698/274433409850910
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.