آشکارسازی در لبنان
الکساندر پالیکوویچ، رقصنده و طراح رقص، بر سقف ساختمان خانه‌اش در بیروت، لبنان. (nytimes)
لزبین‌ها، گی‌ها و ترنس‌جندرها در سرتاسر دنیای عرب در معرض پیگرد قانونی قرار دارند. شاید بتوان گفت لبنان استثناست، چرا که بخاطر فعالیت کنشگران فضای جامعه به آهستگی پذیراتر و روامدارتر شده است.
در سرتاسر جهان عرب، موانع جدی‌ای در برابر زندگی آزاد با پذیرش و رواداری برای اقلیت‌های جنسی در جوامع محافظه‌کار وجود دارد.
با وجود آنکه اردن اعمال همجنسگرایانه را در سال ۱۹۵۱ جرم‌زدایی کرد، جامعه همجنسگرایان همچنان در حاشیه هستند. قطر، سودان، امارات متحده عربی و یمن همگی رابطه جنسی بین دو همجنس را جرم‌انگاری کرده‌اند. در عربستان صعودی همجنس‌گرایی مجازات شلاق یا اعدام به دنبال دارد.
در مصر، لااقل ۷۶ نفر از ماه سپتامبر ۲۰۱۷ تا کنون در یک سرکوب جمعی که از تکان دادن پرچم رنگین‌کمان در کنسرت مشروع لیلی (گروه لبنانی با یک خواننده آشکارا همجنسگرا) آغاز شد، دستگیر شده‌اند.
اگر بتوان گفت استثنایی وجود دارد، آن استثنا لبنان است. در حالی که قانون همچنان رابطه همجنسگرایانه را جرم می‌داند، جامعه لبنان به تدریج با تلاش کنشگران برای تحقق پدیداری و حقوق این قشر، روادارتر و پذیرنده‌تر شده‌اند.
در سال ۲۰۱۳، انجمن روانکاوان لبنان اعلام کرد که همجنس‌گرایی نیازی به درمان به عنوان یک وضعیت اختلال روانی ندارد. قضات نیز آن دسته پرونده‌های تعقیب قضایی را مربوط به قانونی که اعمال همجنسگرایانه را «برخلاف طبیعت» و غیرقانونی می‌داند رد کرده‌اند. در سال ۲۰۱۷ لبنان برای اولین بار هفته افتخار همجنسگرایان را با برنامه‌های مختلف برگزار کرد.
چه چیزی در لبنان این تفاوت را ایجاد کرده است؟ جورجس آزی، مسئول سازمان حقوق بشری «بنیاد آزادی و برابری عرب» اینطور پاسخ می‌دهد: گوناگونی فرهنگی در جامعه، رسانه‌های اکثرا مستقل، و آسانی نسبی ثبت سازمان‌های غیردولتی.
اما اعضای جامعه خود در این منطقه پرخطر برای آشکارسازی، در این تغییر پیشگام بوده‌اند. آنها همگی از آستانه‌های پرخطر و دشوار شخصی گذشته‌اند. دیدگاه‌هایشان در خصوص دامنه تغییرات ممکن در لبنان و اینکه چگونه می‌توان تغییر را در این جامعه ایجاد کرد متفاوت است.
برخی در خفا زندگی می‌کنند. برخی آشکار. برخی هم به کنشگر تبدیل شده‌اند تا دیگران بتوانند آشکارسازی کنند.
داستان بعضی از آنها را در زیر می‌خوانید:
«بزرگترین چالش رویارویی با خودم بود. وقتی شما با خودتان روبرو می‌شوید، جامعه دیگر محلی از اعراب ندارد.» الکساندر پالیکوویج، ۳۵ ساله
پالیکوویچ علیرغم اینکه زندگی‌اش مملو از آزار خیابانی است، هرگز خود را قربانی خطاب نمی‌کند. در خیابانها در شب می‌رقصد و رقص تمرین می‌کند.
الکساندر پالیکوویچ ابتدا به همکلاسی‌هایش و دوستانش آشکارسازی در ۱۶ سالگی کرد. امروز او ۳۵ سال دارد، طراح رقص و رقصنده است.
رقصی که او در آن تخصص دارد، رقصی قدیمی است که در گذشته توسط زنان برای زنان و این روزها بهعنوان رقصی توسط زنان برای اغوای مردان شناخته می‌شود. اولین باری که او این رقص را انجام داد بسیاری به او خندیدند یا صدایشان را به نشان اعتراض و تمسخر بالا بردند و یا نمایش او را ترک کردند.
امروز او در مکان‌های مختلفی از جمله در لبنان برنامه اجرا می‌کند. اما قاهره و امان برنامه‌های اجرای او در یک فستیوال فرهنگی را لغو کردند.
الکساندر خودش را یک کنشگر نمی‌داند اما با شجاعت سخن می‌گوید: «من یک شخصیت پرقدرت دارم. من قایم نمی‌شم.»
وی باور دارد در زمان لغو شدن گی پراید بیروت بخاطر نارضایتی انجمن متفکران مسلمان، جامعه همجنسگرایان باید با آن روبرو می‌شدند. او می‌گوید ما به »ترس کمتر، رویارویی بیشتر» نیاز داریم.
«وقتی من آشکارسازی کردم، به تمام جهان آشکارسازی کردم. نمی‌شد جایی آن میانه بمانی.» – جویس کامون، ۳۳ ساله
جویس کامون (سمت چپ در تصویر) همواره از فضای باز بیروت بهره‌مند نبوده، بلکه در تریپولی، یک جامعه محافظه‌کار در شمال لبنان بزرگ شد.
جویس می‌گوید هویت جنسی و جنسیتی او باعث دشواری بوده و طی یک روند آهسته به جایگاه امروزش رسیده:
«فکر می‌کنم هموفوبیای درونی از هر چیز دیگری بدتر است، به ویروس در بدن آدم می‌ماند.»
به اعتقاد او، هنجارهای جنسیتی در زمینه پوشش سرکوبگرانه، محدودیت‌ساز و کیج‌کننده است. خرید در مغازه‌ها برای او مثل رفتن به میدان جنگ بود:
« اگر از این یک قسمت کار سر در می‌آوردم (لباس‌های دلخواهم)، گرایش جنسی‌ام را خیلی سریع‌تر می‌توانستم بفهمم.»
امروز جویس با کت و شلوار سر کار می‌رود. جویس مدیر حقوقی در شرکت پپسی کولا است. او ده سال در آمریکا زندگی کرده و در سال ۲۰۱۲ به لبنان برگشته است.
حتی در بیروت هم همیشه زندگی آسان نیست. به اعتقاد جویس «راه بقا در انعطاف‌پذیری است. باید بتوانی بسیار منعطف و قابل انطباق باشی و بفهمی در کدام جنگ‌ها می‌توان پیروز شوی و در کدام جنگ‌ها نمی‌توانی.»
او تاکید می‌کند برای ساختن یک جامعه حمایتگر برای لزبین‌ها و گی‌ها در یک کشور روامدار، قانون باید تغییر کند: «اگر چنین فضایی موجود نیست، من خودم در ساختنش دست به کار می‌شوم.»
«همجنس‌گراهایی که آشکار هستند ریسک بسیار بالایی را پذیرفته‌اند» استف، ۳۰ ساله
استف (she) در سنین پایین‌تر با هویت جنسیتی خود درگیر بود بدون آنکه واقعا بداند هویت جنسیتی چیست.
او معمولا با این پرسش از سوی مردم مواجه می‌شود که «دختری یا پسری؟» و سعی می‌کند از مکان‌هایی که درآنجا آزار می‌بیند دوری کند.
«دخترها وقتی بزرگ می‌شوند با پسرها ازدواج می‌کنند و پسرها هم با دخترها. من احساس نمی‌کردم که به پسرها علاقه‌ای داشته باشم. وقتی آینده خودم رو تصور می‌کردم، همیشه خودم رو با یک زن تصور می‌کردم و نمی‌دانستم به این چی میگن. این فقط یک حس بود.»
در ۱۷ سالگی، او با سازمان حلم آشنا شد و تبدیل به یک کنشگر شد. امروز استف ۳۰ ساله و هماهنگ‌کننده برنامه‌های اجتماعی در بنیاد آزادی و برابری عرب است. او به کسانی که شبیه دیروز او هستند و سوال‌هایی دارند که او هم در سن پایین داشت کمک می‌کند و به آنها نشان می‌دهد که تنها نیستند.
به اعتقاد وی لبنان هنوز یک جامعه کاملا امن برای همجنسگرایان نیست. خود او همیهش نگاه‌های عجیب و غریبی در خیابان دریافت می‌کند و اغلب از او می‌پرسند دختر است یا پسر.
استف خود را یک شخص کوییر می‌داند که مونث به دنیا آمده و از حق و حقوقی در کشور خود برخوردار نیست:
«من این لکه را با خودم همراه دارم و نمی‌توانم از آن خلاص شوم، لکه بودن در اینجا، در لبنان.»
«بعضی‌ها از من می‌پرسند دوست دارم دوباره از نو و این بار یک زن متولد بشم؟ و من میگم نه. من عاشق همینی هستم که هستم. و از اون لذت می‌برم.» -ساشا، ۲۱ ساله
ساشا، ۲۱ سال دارد، مدل فشن و کنشگر است و تحصیلاتش در زمینه فناوری اطلاعات است. او ترنسجندر هم هست.
ساشا خطر بزرگی را پذیرفت و در یک فشن شو که در تلویزیون پخش می‌شد شرکت کرد و از آن طریق آشکارسازی هم کرد.
وی در ابتدا رنج کشید اما امروز بسیاری او را الهام‌بخش می‌دانند، نه تنها برای جامعه ترنسجندر، بلکه برای تمام افراد دیگر در جامعه که صدایی از خودشان ندارند.
اوضاع همیشه بر این منوال نبود. ساشا در مدرسه بخاطر متفاوت بودن مورد اذیت قرار می‌گرفت. در خیابانها هنوز هم اذیت می‌شود.
«اگر بخواهم بایستم و برای حقوق خودم با دنیا مقابله کنم، حاضرم این کار را بکنم. آزادی من و ابراز خود واقعی‌ام [مگر مسئله کم‌اهمیتی است؟]. اگر برای اینها نجنگم، دیگر چرا دارم اینجا زندگی می‌کنم؟»
ساشا تغییرات اجتماعی را مثبت ارزیابی می‌کند. در حال حاضر، او خود می‌گوید در حال تمرین صبر و مهربانی و دلسوزی است.
«اگر شما نسبت به چیزی علاقه و دلسوزی داشته باشید، صبر می‌کنید تا اتفاق بیافتد.»
او امیدوار است که روزی مردم به همجنسگرا بودن و ترنسجندر بودن اهمیت ندهند و بگذارند انسان‌ها همان انسان باشند.
«قدم به قدم، خودم را بیشتر درک کردم. من خودم در این راه دست خودم را گرفتم و به افراد ترنس به عنوان الگو نگاه می‌کنم که چطور در مسیر زندگی شخصی خود به پیش رفتند.»
«هر کس داستانی برای تعریف کردن دارد.»
«من نمی‌خواهم در ترس زندگی کنم. بنابراین باید تصمیم می‌گرفتم که یا کاملا زندگی‌ام را تغییر دهم یا هیچ هیچ» – جورجس آزی، ۳۸ ساله
جورجس آزی و کارل بو عبدالله در خانه‌شان. بیشتر همسایه‌ها می‌دانند که آنها گی هستند. (nytimes)
جورحس آزی، ۳۸ ساله به مدت پنج سال در فرانسه درس می‌خواند و زندگی میکرد. او یک روز خود را بر سر این دوراهی احساس کرد که یا باید در فرانسه بماند و به عنوان یک همجنسگرای آشکار زندگی کند، یا به لبنان برگردد و گرایش جنسی و نزدگی جنسی خود را پنهان کند. او هیچ کدام از این دو را نپذیرفت و به جای آن تصمیم گرفت آشکارا در لبنان زندگی کند.
او از خود در آن زمان پرسید: «بدترین چیزی که می‌تونه اتفاق بیفته چیه؟»
او در سال ۲۰۰۴ نمیانده قانونی سازمان حلم، نخستین سازمان حقوق بشری غیرانتفاعی لبنان برای حقوق همجنسگرایان و ترنس‌جندرها شد. او اولین کنشگری بود که آشکارا در تلویزیون لبنان صحبت کرد.
او سالها با آزار و اذیت روبرو شد. چند بار پلیس از او بازجویی کرد. مادرش تماس‌های تلفنی از مردمی که نمی‌شناخت دریافت میکرد که به او می‌گفتند باید از خودش و پسرش خجالت بکشد.
امروز اما او با پارتنرش کارل زندگی می‌کند و همسایه‌ها اکثرا می‌دانند آنها همجنسگرا هستند. البته اوضاع در یک محله سنتی‌تر می‌توانست متفاوت باشد.
اگر کسی از جورجس بپرسد گرایش جنسی‌اش چیست، او همجنسگرایی‌اش را پنهان نمی‌کند و از کسی نمی‌خواهد او را بپذیرند.
آقای آزی باور دارد که کنشگری، جامعه لبنان را شوکه می‌کند اما برای اینکه جامعه اقلیت‌های جنسی جدی گرفته شوند و صدایی داشته باشند ضروری است.
«هرچند که تلاش زیادی لازم است تا رواداری در شهرهای دیگر تشویق و تقویت شود، اما گی بودن در بیروت دیگر چیز ترسناکی نیست.»
«وقتی ۱۷ سالم بود، گمان می‌کردم من تنها آدم همجنسگرا در لبنان هستم. بعد فهمیدم افراد دیگری مثل من هستند. این مثل یک مکاشفه برای من بود.» – رایان، ۳۰ ساله
رایان، ۳۰ سال دارد و مدیر توسعه اقتصادی پروژه‌‌های جوانان و توانمندسازی زنان در سازمان ملل در لبنان است.
او به خانواده، دوستان و همکارانش آشکارسازی کرده است. حتی در یک اپلیکیشن محبوب زوج‌یابی هم اکانت دارد. اما هنوز گرایش جنسی‌اش را پنهان می‌کند و حاضر نیست اسم کامل او یا تضویر چهره او منتشر شود.
او می‌گوید «در لبنان عموما باید محتاط باشی.»
نگرانی اصلی او برای عواقبی است که ممکن است خانواده‌اش را تهدید کند. اما نگران آینده شغلی خود نیز هست. او در محل کار خود در سازمان ملل تحت پوشش قوانین منع تبعیض قرار دارد. اما مشخص نیست که قوانین کشوری تا چه اندازه او را در مکان‌هایی که در آینده استخدام خواهد شد حمایت خواهد کرد.
«تضادهای فراوانی در این کشور وجود دارد.»
«شما در حباب خود زندگی می‌کنید که امن است. من با افراد همجنسگرا یا همجنسگرا-پذیر احاطه شده‌ام و در بیروت پایتخت زندگی می‌کنم. به محض اینکه از بیروت خارج شوید، وضعیت تغییر می‌کند. در زندگی روزمره‌ام کاملا آسایش دارم. نمی‌ترسم اما محتاط هستم.»
این مطلب ترجمه و تخلیصی است از مقاله Coming Out in Lebanon که در ۳۰ دسامبر ۲۰۱۷ در وبسایت The New York Times توسط و Mona Boshnaq به چاپ رسیده است.
تعقیب
[…] آشکارسازی در لبنان […]
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.