یافته‌های باستان‌شناسی در حسنلو حاکی از وجود ترنسجندرهای 3000 ساله است
عکس تزئینی، Credit: Courtesy of the Penn Museum
یافته‌های جدید باستان‌شناسان حاکی از آن است که دوتایی زن و مرد سه هزار سال قبل در تپه حسنلو وجود نداشته است. یافته‌های اخیر این تپه‌های باستانی که واقع در شمال غرب ایران در استان آذربایجان غربی است، دلیلی بر اثبات این مدعاست که دوگانه زن-مرد در برخی جوامع باستانی غیرغربی وجود نداشته است.
در کاوش‌های باستان‌شناسی پس از یافتن بقایای به جا مانده از انسان‌ها، محققان در تلاشند تا در صورت امکان جنس افراد یافته شده را به وسیله‌ی ریخت‌شناسی اسکلت و یا ابرازهایی که در هنگام دفن در کنار فرد قرار داده شده است، تعیین کنند.
این وسایل پس از بررسی چندین مقبره مشخص خواهند شد. برای مثال در تپه حسنلو، بعد از بررسی 51 مقبره یک نتیجه گیری کلی حاصل شد. لباس‌های به جا مانده می‌توانند نشان دهند که کدام لباس مربوط به کدام جنس بوده است. مصنوعات یافته شده با زنان عموما سوزن، سنجاق لباس و یا جواهرات بوده است. زره و سلاح نیز معمولا در کنار اسکلت‌های مردان دیده می‌شود.
با این وجود، حدود 20 درصد از مقبره‌های یافته شده در تپه حسنلو، مصنوعات هر دو جنس را دارا هستند. مثلا در مقبره‌ای که اسکلت مردی در آن یافته شده بود، یک نوک پیکان، که مختص مردان است، به همراه یک سنجاق لباس، که کاملا زنانه بوده دفن شده.
یا در قبر دیگری، شمشیر و جام فلزی در کنار سوزن و سنجاق لباس دیده شده. این گونه به نظر می‌رسد که فرد متفوی کارهای عموما مردانه انجام می‌داده است اما لباس زنانه می‌پوشیده. جنس بیولوژیک فرد متفوی نامشخص مانده است.( در باستان‌شناشی برای تعیین جنس، اسکلت می‌بایست متعلق به یک فرد بالغ بوده و استخوان لگنش نیز موجود باشد).
با این وجود، تمامی این یافته‌ها نمی‌تواند اثبات کند که جنسیت سوم بنا بر تصمیم شخصی فرد برگزده شده بوده و یا جایگاهی اجتماعی برای کسانی بوده که بنا به هردلیلی (همچون بیناجنسی‌ها) ویژگی‌های فیزیکی غیرمنطبق داشته‌اند.
نیمی از اسکلت‌های غیردوگانه یافته شده، از لحاظ بیولوژیک مذکر، 20 درصد زن و مابقی نامشخص هستند. ممکن است این برتری آماری مردانه به دلیل کم بودن تعداد بقایاُ رخ داده باشد و یا ممکن است که علت امر این باشد که مردان در آن زمان بیشتر قادر به انتخاب هویت جنسیتی خود بودند. به هرحال، ما هیچگاه نخواهیم فهمید که این افراد در درون جامعه‌ی خود چه نامیده می‌شدند و یا نقش اجتماعی آنان چه بوده است.
Credit:Courtesy Penn Museum
نشانه‌هایی از وجود جنسیت سوم در هنر ساکنین تپه حسنلو نیز مشهود است. حکاکی‌های بر روی قدح طلایی یافته شده در حسنلو، فردی را نشان می‌دهد که با وجود داشتن ریش، لباس زنانه پوشیده و بر روی زمین نشسته. جایگاهی که به نظر می‌رسد مختص زنان بوده است.
لازم به ذکر است که مشهوترین اسکلت‌های یافته شده از این تپه‌های باستانی با نام “عشاق حسنلو” در جهان شهرت دارند.
واقعا شگفت انگیزه